Od Brozovog pionira do NATO predvodnika: Kako je Milo Đukanović preživljavao sve ideologije, ali nikad i gubitak vlasti

Politička transformacija Mila Đukanovića – od komunističke mladosti do zapadnog saveznika, uz nepomirljivu žudnju za vlašću kao jedinom konstantom

Kada se 1989. godine, kao 27-godišnji aparatčik, Milo Đukanović probio u vrh Saveza komunista Crne Gore, mali broj ljudi je mogao pretpostaviti da će ovaj mladić iz Rastoka tri i po decenije kasnije biti najdugovečniji lider na Balkanu. Ali, Đukanović se nije libio i uspeo je ono što niko u regionu nije – da menja sve — i države, i saveze, i ideologije — a da uvek ostane na vrhu.

Iz komunističke škole u tranziciju

Đukanović je počeo kao tipičan predstavnik tzv. „mladih reformatora“ unutar komunističkog aparata. Podržan od strane Slobodana Miloševića, on i tadašnji tandem Momir Bulatović – Svetozar Marović preuzimaju vlast u Crnoj Gori u tzv. „antibirokratskoj revoluciji“.

Kao mladi premijer (postavljen 1991. sa svega 29 godina), Đukanović podržava SRJ i Miloševićevu politiku, učestvuje u sankcijskom švercu, a tokom rata u Hrvatskoj i BiH odlazi u Beograd, podržavajući politiku „srpskog nacionalnog interesa“. Međutim, već sredinom 90-ih počinje njegov prvi veliki zaokret.

Rađanje „evropejca“

Posle sukoba sa Miloševićem 1997, Đukanović ubrzano napušta „jugoslovenski“ kurs i postaje ljubimac Zapada. U SAD i zapadnim medijima postaje simbol „mladog, proevropskog lidera“ naspram „zlog Beograda“. Američka administracija i NATO strukture otvoreno mu daju podršku.

Taj proces kulminira podrškom SAD tokom i nakon referenduma 2006., gde upravo zapadne diplomate imaju ključnu ulogu u priznavanju rezultata na samoj granici praga — 55.5%.

Od nezavisnosti do NATO pakta

U godinama nakon otcepljenja, Đukanović ulazi u novu fazu – utapanja Crne Gore u evroatlantske strukture, ali bez demokratskog konsenzusa. Ulazak u NATO 2017. dogodio se bez referenduma, uprkos žestokim protestima i istraživanjima javnog mnjenja koja su pokazivala duboku podeljenost u društvu.

Ipak, Đukanović je svoju poziciju gradio kroz stari recept – kontrolu medija, sudstva, izbornog aparata i ekonomskih poluga. Njegov DPS je formirao paradržavnu strukturu u kojoj je partija bila država, a država — privatna firma.

Politički kameleon

Đukanović je, tokom 30 godina, bio:

-Komunista i „jugoslovenski reformator“

-Nacionalni Srbin i podržavalac SRJ

-Crnogorski državotvorac i evroatlantski promoter

-Zapadni partner i „borac protiv ruskog uticaja“

Sve ovo bez ijedne stvarne političke cene. Nijedna istraga, nijedna ozbiljna politička kazna. Njegova kontrola nad institucijama omogućila mu je da svaku krizu pretvori u šansu za održanje vlasti.

Kraj jedne ere — ili pauza?

Tek nakon izbora 2020. i poraza DPS-a na parlamentarnim izborima, kao i njegovog ličnog gubitka na predsedničkim izborima 2023, Đukanović je zvanično napustio pozicije moći. Ipak, analitičari upozoravaju — njegove mreže, ekonomski uticaj i kadrovi u institucijama i dalje deluju.

Za mnoge, on ostaje simbol kontinuiteta korupcije, otimanja države, i cinične politike bez ideologije.

Kroz tri decenije, Đukanović je skidao i oblačio političke kapute kako vetrovi duvaju — iz Beograda u Brisel, od crvenih znački do NATO zastava. Jedino što nikada nije skinuo bila je želja za apsolutnom kontrolom i vlašću.