Obnova manastira za vrijeme mitropolita Amfilohija – manastir Kosmač u Lješanskoj nahiji na Skadarskom jezeru

Manastir Svetog Georgija nalazi se na ostrvcetu Kosmač, površine oko 4 km2, prekrivenom lovorom, na severozapadnom dijelu Skadarskog jezera, poznatom kao Gornje Malo Blato. U susjedstvu je i vjerovatnoj istorijskoj vezi sa manastirima Sinjac i Goljemadi u Lješanskoj nahiji.

Predanje vezuje nastanak manastira za 14. vijek i Vukašina Mrnjavčevića, koji se po njemu vjenčao u ovom manastiru sa Jevrosimom, majkom kraljevića Marka. Od tada je ostao sveti običaj da se ovdje vjenčavaju i to je bio poseban blagoslov Božji. Vjerovatno zato i što je ovdje bilo dosta lovora, pa su se za tu priliku pravili i lovorovi vijenci.

Manastir je zapustio u prvoj polovini XVI vijeka i ponovno obnovljen početkom XVIII vijeka. Krajem istog vijeka je razrušen u nekom od brojnih pohoda turske vojske na Crnu Goru.

Bio je metoh Cetinjskog manastira i funkcionisao je u 19. vijeku. Postoje podaci da su kapetani Lješanske nahije tražili od mitropolita Mitrofana Bana da beru lovor. Za to su davali nadoknadu Cetinjskom manastiru. U svakom slučaju već u 20. vijeku je zapustio. Pored manastira se nalazi jedno staro opustjelo selo Boljesestra, koje je vjerovatno zbog neke bolesti izumrlo. Ostalo je groblje, zidine hrama i veliki izvori vode za koje se smatra da su najbogatiji na Skadarskom jezeru.

Manastir je bio zapustio i u ruševinama. Bez svoda i krova, sa zidovima u lošem stanju, obrastao gustim rastinjem i izložen zubu vremena.

Početkom 2000. godine pokrenuto je pitanje obnove manastira na Kosmaču, kada je Mitropolit Amfilohije postavio profesora Cetinjske bogoslovije ipođakona Pavla Kondića da on o njemu brine, zajedno sa ovdašnjim žiteljima.

Na manastirskim temeljima je služeno nekoliko puta a od 2002. godine počelo se sa čišćenjem pristupnog terena na ostrvu jer je bilo sve zaraslo a crkva obrušena. Pripremilo se dovođenje vode sa obližnjih izvora i struje, da bi se mogla započeta obnova drevne svetinje Mrnjavčevića. Njihova prestonica bio je Skadar, a istorijski podaci govore da su Mrnjavčevići dugo vreme¬na ovdje vladali i to sve do Durmitora, gdje se spominju u dvorima Vukašinovim. Jedno od svjedočanstava toga vremena jeste i ovaj manastir.

Na praznik Svetog Aleksandra Nevskog 2003. godine krenulo se u čišćenje zaraslog ostrva i manastirskig zidina. Obnova manastira Kosmača počela je februara 2004, a intezivirana 2006. godine.

Mitropolit Crnogorsko-primorski Amfilohije osveštao je 3. maja 2009. godine obnovljeni hram Svetog Velikomučenika Georgija na Kosmaču i u njemu služio Svetu Arhijerejsku Liturgiju, što je označilo početak novog života manastira.

Treba istaći da je na obnovi manastira Svetog Velikomučenika Georgija na Kosmaču veliki doprinos dao tadašnji iguman manastira Kom, jeromonah Hrizostom Nešić, sadašnji arhimandrit i iguman manastira Reževići.

Manastirska zdanja: Hram Svetog Velikomučenika Georgija

Hram Svetog Velikomučenika Georgija je jednobrodna kamena crkva sa pripratom i ima pilastre koji su očigledno nekada nosili kupolu. Iako je bila razrušena, ona je nosila tragove prerada ali i obnova, od kojih je posljednja bila izgleda početkom 20. vijeka.

Nakon raščišćavanja crkve Svetog Georgija, bilo je vidljivo da je građena u dva navrata. Po svemu sudeći u XIV vijeku je sagrađena omanja crkva sa naosom i polukružnom apsidom. Obnovom u XVIII vijeku crkva je dobila nešto nižu pripratu, čime su njene dimenzije udvostručene. Crkva je bila zasvođena poluobličastim svodom i pokrivena najvjerovatnije kamenim pločama.

Crkva je obnovljena tesanim kamenom, a njena unutrašnjost je živopisana. Prilikom osveštavanja obnovljenog hrama Svetog Velikomučenika Georgija na Kosmaču 3. maja 2009. godine, Mitropolit Amfilohije je u toku osvećenja u žrtvenik hrama položio dio moštiju momišićkih mučenika i obavio saborno krštenje i saborno vjenčanje, koje će postati tradicionalni dio bogosluženja na ovom ostrvu. Tog dana je otac Hrizostom, igumana manastira Kom, koji je najviše zaslužan za obnovu hrama proizveden u čin arhimandrita..
Na zaravni naspram zapadnog zida crkve podignut je zvonik sa krstom sa trolisnim završecima, od kovanog gvožđa.

Konak

Postojali su samo tragovi konaka i manastirskog kompleksa, koji su kao i hram bili potpuno obrasli bujnom vegetacijom.
Manastirski konaci i ostali dio kompleksa nijesu još počeli da se obnavljaju.
Osim manastirske crkve i konaka za kaluđere, za sada nije poznato da li je na ostrvu bilo drugih objekata.

Manastirski metoh Skupo

Manastir u svom sastavu ima metog Skupo, posvećen Svetim besrebrenicima Kiru i Jovanu, koje se nalazi na obali Skadarskog jezera, preko puta manastira Kosmač.
Na tom mjestu postoje ostaci drevnoga hrama za koji se ne zna kome je posvećen, a koji po mjesnom predanju datira iz vremena zetskoga oblasnog gospodara Ivana Crnojevića.

Arhiepiskop cetinjski mitropolit crnogorsko-primorski gospodin Amfilohije služio je 11. jula 2015.g. sa sveštenstvom Svetu službu Božiju na ostacima hrama. Tom prilikom dao je blagoslov da se hram obnavlja, da bude metoh manastira Kosmač i da bude posvećen Svetim besrebrenicima Kiru i Jovanu, budući da je Crkva tog dana slavila praznik prenosa njihovih moštiju, jer se ne zna se kome je hram ranije bio posvećen.