Nova „crkva“ na tzv. Kosovu: Ponovo scenario iz Crne Gore?

Najava proglašenja takozvane albanske pravoslavne mitropolije u Prištini na Vaskrs 2025. godine ponovo je aktuelizovala opasnu strategiju prekrajanja identiteta i pravoslavnog inženjeringa uperenu protiv Srpske pravoslavne crkve i našeg narod. Prema pisanju portala Sputnjik radi se o ponovljenom scenariju preko koga je pokušano stvaranje „Crnogorske pravoslavne crkve“ početkom dvijehiljaditih, uz podsjećanje na još mračnije momente postojanja NDH.

Tako istoričar Aleksandar Gudžić iz Gračanice ističe da ovakav pokušaj nije bez istorijskog presedana i pravi direktnu vezu sa NDH u kojoj je fašistički režim u vrijeme Drugog svetskog rata pokušao da stvori Hrvatsku pravoslavnu crkvu, dok drugi Sputnjikov sagovornik teolog Nebojša Lazić podsjeća na period italijanske i njemačke okupacije tokom stvaranja Velike Albanije od 1941. do 1945. godine, kada ja po prvi put pokušano da se srpske svetinje na teritoriji današnjeg Kosova i Metohije prepišu albanskom nasleđu.

„Sličan proces je prošla Crna Gora. A ako odemo dalje u prošlost, videćemo da je fašistički režim u NDH nešto slično radio, a novi ponovio – pokušali su da stvore neku vrstu ‘hrvatske pravoslavne crkve’. Uzalud.“
Uporedo sa ovom istorijskom linijom, vremenski najbliži je slučaj formiranja Crnogorske pravoslavne crkve. Ta organizacija, daleko od kanonskog priznanja i bez podrške vjernog naroda, uživala je podršku nekadašnjeg državnog aparata. U oba slučaja, i u Crnoj Gori i sada na teritoriji lažne države Kosovu, radi se o istoj matrici stvaranje nove, etnički definisane „crkve“, kao instrumenta nacije u nastanku ili u rekonstrukciji.

Takozvana inauguracija prve „albanske pravoslavne mitropolije na Kosovu“

Najavljena kao istorijski trenutak, takozvana inauguracija prve „albanske pravoslavne mitropolije na Kosovu“ na Vaskrs 20. aprila u Prištini, pojavila se na društvenim mrežama, na profilu čovjeka koji se predstavlja kao prvi arhiepiskop prištinski, pećki i cijelog Kosova.

Ceremonija će, kako se navodi, biti održana u prisustvu vjerskih, političkih vlasti i albanskih intelektualaca kod katoličke crkve Svetog Antuna Padovanskog.

Gudžić za Sputnjik kaže da je riječ o propagandisti koji je sebe postavio na čelo, a zapravo marginalnoj ličnosti, ali i ekstremisti koji se sjajno uklopio u ovaj narativ.

Optužnica protiv samozvanog episkopa

Teolog Nebojša Lazić objašnjava da je samozvani pravoslavni sveštenik, ekstremista Nikola Džufka rođen kao Niko Blažde. Protiv njega se na Kosovu i Metohiji vodi nekoliko postupaka, a poslednji zbog provale u srpsku pravoslavnu crkvu u novembru prošle godine u selu Rakitnica kod Podujeva.

„Tužilaštvo privremenih institucija ga je optužilo da je nasilno obio hram, da je sa grupom istomišljenika pokušao da služi u crkvi. Zatim su tu crkvu želeli da prekrste u crkvu Fana Nolija koji pripada samoproglašenoj albanskoj nacionalnoj pravoslavnoj crkvi iz Elbasana“, objašnjava Lazić.

On dodaje da Blažde ima veliku popularnost među ekstremistima na Kosovu, pa se tako našao i u zvaničnim promotivnim materijalima takozvane države Kosovo:

„Čak je i Turistička organizacija takozvanog Kosova njega navela kao jednog od albanskih pravoslavnih sveštenika. Na toj stranici takođe stoji da su Gračanica i Bogorodica Ljeviška katoličke svetinje. Zato nije ni čudo što on baš na Vaskrs, pored katoličke katedrale, pokušava da sprovede ovako nešto, pravi svoju raskolničku eparhiju“, kaže ovaj teolog.

Služba ispred katoličke crkve nije slučajnost

Gudžić dodaje da upravo najava „činodejstvovanja“ pored katoličke crkve otkriva o kakvom profilu ličnosti i kampanji je riječ:

„Koliko je amaterska cela kampanja govori činjenica da čovek koji sebe predstavlja pravoslavnim vernikom, zakazuje molitvu ispred katoličke crkve. Jasno je da je ovo što radi čist interes.“

Gudžić dodaje da je ova „vjerska svečanost“ deo opšte tendencije prisutne u regionu, odnosno u Bosni i Hercegovini, Hrvatskoj, Kosovu i Crnoj Gori, da sve što je srpsko, treba svesti na uže, srbijansko, i to od pre Balkanskih ratova:

„Sve što je srpsko treba pretvoriti u bošnjačko, hrvatsko, kosovsko, crnogorsko. Na Kosovu je nametnut narativ da srpsko kulturno nasleđe zapravo i ne postoji. Dominantan narativ je da su Srbi u 12. veku okupirali Kosovo i da su na temeljima albanskih crkava gradili svoje crkve i manastire. Pokušava da se dokaže kontinuitet Albanaca na ovim prostorima, da se napravi veza sa drevnom Dardanijom. Taj narativ je prisutan kako u naučnoj, tako i u političkoj javnosti, pa ovde imamo i ozbiljan broj knjiga koje objavljuju istoričari Albanci.“

Arhiepiskop Velike Albanije

Lazić dodaje da je veoma važno raščlaniti da samozvani arhiepiskop nema kanonsko opštenje, niti jedinstvo, niti ima rukopoloženje od bilo koje priznate kanonske crkve:

„On sebe lično smatra naslednikom Albanske pravoslavne crkve iz perioda Velike Albanije od 1941. do 1945. kada se, za vreme našeg episkopa Serafima, fašistička Velika Albanija proširila i na naše teritorije, kad su prvi put pokušali da pripišu naše hramove i svetinje njima. Tada i dolazi do prvih falsifikata istorije, kada našu porodicu Nemanjića krste u takozvanu porodicu Nimani da bi na taj način izbrisali svaki ideološki okvir, da bi stvorili jedan društveni inženjering.“

Kosovka pravoslavna crkva nema budućnost, ali ima puno ekstremista koji podržavaju Džufku

I ovaj teolog podseća na pokušaj osnivanja nove pravoslavne crkve u Crnoj Gori, koja postoji, ali bez vjernika. Kaže da opasnost leži upravo u činjenici da na Kosovu i Metohiji ima puno ekstremista koji podržavaju Džufku. Ovaj teolog vjeruje da postoji mogućnost da na Kosovu zaživi neka vrsta okupljanja kritične mase koja bi ispovedala kvazi-veru:

„Apsolutno, oni nemaju versku matricu, ali imaju duboku nacionalističku i šovinističku matricu koja ih povezuje. Ti procesi stvaranja novih nacija su identični. Kao što je u 18. veku vatikansko odeljenje za širenje vere procenilo da na prostoru današnje Ukrajine i u Boki Kotorskoj mogu ljude da prevedu, da bi sa novom verom, sa nekom novom organizacijom koja ima kanonsku strukturu, napravili društveni inženjering. Ovo je isti takav pokušaj. Oni su još od Prizrenske lige 1878. godine, pa do poslednjih dešavanja pokušali da unište srpsku kulturnu baštinu. Ono što nisu uništili, pokušaće da prisvoje. Imaće jedno glasno, jako bučno jezgro koje će biti zastupljeno i medijski“, kaže Lazić i dodaje da je veliki broj pripadnika ekstremnih organizacija, veterana, terorista UČK, najavio dolazak na svečanost.

Sa druge strane Gudžić smatra da takozvana kosovska pravoslavna crkva nema budućnost:

„Neće zaživeti. Na Kosovu Albanaca pravoslavaca nema, tako da ta crkva ne može zaživeti. Jedini pravoslavni verni narod je srpski narod na Kosovu i Metohiji. Dakle, on nema nikakve šanse“, ističe ovaj istoričar.

Važna podrška Srpskoj pravoslavnoj crkvi

Lazić kaže da je u celom ovom slučaju veoma važna činjenica da Srpska pravoslavna crkva, čije su svetinje i vjernici zapravo napadnuti, ima podršku kanonski priznate Albanske pravoslavne crkve.

„U ovoj priči su veoma važni dobri odnosi Srpske pravoslavne crkve i Albanske pravoslavne crkve, posebno novog arhiepiskopa Jovana, koji je rođen kao Fatmir Peluši. Odrastao je u muslimanskoj porodici, a tajno ga je krstio 1979. sveštenik Kosmas Kirijos. Pobegao je, emigrirao u Italiju devedesetih, školovao se i sada je arhiepiskop Albanije i gaji jako dobre odnose sa Srpskom pravoslavnom crkvom“.

Tužilaštvo u Prištini podiglo je optužnicu protiv Nikole Džufke i još jedne osobe albanske nacionalnosti, zbog izazivanja nacionalne, vjerske i etničke mržnje usled provale u srpsku pravoslavnu crkvu u novembru prošle godine u selu Rakitnica kod Podujeva.

Albanska pravoslavna crkva tada se ogradila od postupka dvojice Albanaca iz Albanije, tvrdeći da je samozvani sveštenik Blažde „prevarant i osoba koja nije sveštenik“.

Sagovornici Sputnjika smatraju da bi tužilaštvo privremenih institucija moralo da reaguje i na ovaj pokušaj izazivanja nacionalne, vjerske i etničke mržnje, koji bi mogao da ima dalekosežne posledice. Očekuju i reakciju Katoličke crkve.