Neustrašiva braća Milačić u borbi za srpstvo

Piše: Slaviša Batko Milačić, istoričar

Kada su 1912. godine počeli oslobodilački ratovi srpskog naroda, Zaharije i Todora Milačić, ispratili su u Prvi balkanski rat petoricu sinova. Na kraju šestogodišnjeg vojevanja, kući su se vratila trojica, sa četiri Krađorđeve zvijezde i mnogobrojnim odlikovanjima, ali ih majka nije dočekala – zverski su je ubili bugarski vojnici za vrijeme Topličkog ustanka 1917. godine. Sva braća su se istakla junaštvom, međutim, Đorđe posebno.

Đorđe Milačić je rođen 19. aprila 1888. godine u Beloj Vodi. Bio je jedan od najhrabrijih i najpožrtvovanijih oficira Gvozdenog puka u kojem se borio u svim ratovima od 1912. do 1918. godine. Dvostruki je vitez oficirskog ordena Karađorđeve zvijezde sa mačevima. Kao pitomac Vojne akademije, sa činom podnarednika krenuo je u Prvi balkanski rat. Proslavio se kao izviđač i diverzant. Po završetku rata unaprijeđen je u čin potporučnika i odlikovan je medaljom za hrabrost.

U Drugom balkanskom ratu je kao potporučnik komandovao vodom a posle masovne pogibije oficira i četom na Bregalnici i Grlenskim visovima, gdje je činio čuda od junaštva i ponovo bio odlikovan medaljom za hrabrost. Za podvige u Cerskoj i Kolubarskoj bici odlikovan je oficirskim ordenom Krađorđeve zvijezde sa mačevima 4. stepena i ordenom Belog orla 5. stepena. Prešao je preko Albanije i na Solunskom frontu je kao poručnik komandovao čuvenom 2. četom 2. bataljona, najelitnijom jedinicom Gvozdenog puka. Sa tom četom proslavio se osvajanjem čuvene kote 1212 zbog čega je po drugi put odlikovan oficirskim ordenom Karađorđeve zvijezde sa mačevima. U njegovom službenom listu je zapisano da je sa svojom četom 25. septembra 1916. godine zarobio jednog oficira i 45 neprijateljskih vojnika. U roku od mjesec dana 4 puta je ranjavan i ostao je u stroju sa svojim vojnicima. Ranjavan je 16. i 30. oktobra i 2. i 15. novembra 1915. godine. Pohvaljujući poručnika Milačića u armijskoj naredbi br. 10514 od 31. maja 1917. godine, komandant 1. Armije vojvoda Živojin Mišić je nabrajajući njegove podvige zaključio sledeće:

,,Poručnik Milačić pokazao je u svim borbama da je neustrašiv junak, pun energije, junaštva za divljenje, požrtvovanja, hladnokrvnosti i inicijative. Osim toga je dovitljiv i iskusan ratnik. On može služiti kao primer najveće hrabrosti i požrtvovanja. Poručnika Milačića za izvršena dela pohvaljujem.“

Posle završetka rata, Đorđe je unaprijeđen u čin kapetana a Drugi svjetski rat je dočekao kao pukovnik i komandant puka. U aprilskom ratu 1941. godine bio je zarobljen i u zarobljeništvu je ostao do 1945. godine, kada se vraća u Srbiju. Živio je u Beogradu, gdje je i umro 6. decembra 1962. godine u 74. godini života. Nosilac je dva oficirska ordena Karađorđeve zvijezde sa mačevima, tri ordena Belog orla sa mačevima, Zlatnom i Srebrnom medaljom za hrabrost, francuskim Ratnim krstom sa palmom i brojnim drugim domaćim i stranim odlikovanjima. Bio je bez svake sumnje jedan od najistaknutijih ratnika koje je Toplica ikada imala.

Bratimir Milačić je bio srpski narednik i nosilac Karađorđeve zvijezde sa mačevima. Rođen u Beloj Vodi, kao rezervni narednik sa svojom braćom (Đorđem i Božidarem) se borio u Gvozdenom puku sve do povlačenja srpske vojske 1915. godine preko Albanije. U to vrijeme se posle ranjavanja zatekao na oporavku kod svoje kuće i tu je dočekao bugarsku okupaciju. Odmah po izbijanju Topličkog ustanka postao je jedan od najznačajnijih aktera narodne borbe u Toplici. Dobar i neustrašiv borac, kao i braća mu, pored toga i solidno pismen, bio je ađutant kod Koste Pećanca i sa njim prešao cio borbeni put i golgotu Topličkog ustanka.

Kao komita preživio je sve bugarske potjere i u jesen 1918. godine sa odredom Koste Pećanca napada Austrijance u povlačenju preko Kosova i Metohije. Kada je ovaj odred krenuo u pohod prema Crnoj Gori iznenada je preminuo u Peći. Bratimir Milačić je posmrtno, ukazom regenta Aleksandra od 17. decembra 1920. godine, za pokazanu hrabrost u Topličkom ustanku, odlikovan Srebrnim vojničkim ordenom Karađorđeve zvijezde sa mačevima.

Božidar Milačić je Karađorđevu zvijezdu zaslužio u odredu vojvode Vuka na Solunskom frontu kod Lerina. On je zalegao za mitraljez da bi spasao svoje ratne drugove i poginuo štiteći im odstupnicu. Opjevao ga je poznati pjesnik Milosav Jelić.

I Branislav je prošao albansku golgotu, borio se na Solunskom frontu u redovima Gvozdenog puka kao i njegova braća. U činu potpukovnika dočekao je aprilski rat 1941. godine i, kao i brat mu Đorđe, odveden je u zarobljeništvo. Po povratku u Prokuplje, bio je jedan od najuglednijih građana.

Dušan, kao đak-narednik, posle povlačenja preko Albanije, poslat je u Francusku na školovanje. Tamo je kasnije i doktorirao, bio je jedan od naših najboljih prevodilaca francuske književnosti, a kasnije i upravnik Narodne biblioteke Srbije.

Ono što je pored junaštva zanimljivo u vezi braće Milačić, je to, da su oni potomci popa Đoka Milačića, kapetana bratonoškog. U današnjem vremenu je to posebno važno naglasiti, jer je pop Đoko, kao Srbin, podigao crkvu u Brskutu. A danas, tu crkvu, kao i mnoge druge svetinje u Crnoj Gori, aktuelna vlast želi da otme.

Literatura: 

Marjanović, P.; Kostić, R. (2016). Nosioci Karađorđeve zvezde sa mačevima iz Toplice. Prokuplje: Narodni muzej Toplice

http://www.rts.rs/page/stories/ci/story/124/drustvo/3286427/u-cast-herojima–gvozdeni-puk-dobija-spomen-park.html?fbclid=IwAR2O1MvdeZY-bbV49rR24SA9ZMDUOS1ZFThQrYBELiozWM695UIcH0bvzh8