Na današnji dan, 7. maj

Na današnji dan 1685. tokom pohoda Sulejmana Malog na Crnu Goru, vođena je čuvena bitka na Vrtijeljci u kojoj je brojna Sulejmanova vojska nanijela težak poraz Crnogorcima. U toj borbi poginuo je čuveni harambaša Bajo Nikolić – Pivljanin, koji je sa svojim hajducima došao u pomoć braniocima Vrtijeljke u želji da spriječi prolaz turske vojske ka Cetinju. Pogibija velikog junaka sa žaljenjem je primljena kod Mlečana, dok je Carigrad, koji je uprkos neprijateljstvu cijenio ličnost i hrabrost Baja Pivljanina, s olakšanjem primio vijest o njegovoj pogibiji.

1711 – U Dubrovniku je rođen Ruđer Bošković, matematičar, astronom, fizičar, filozof, pjesnik i diplomata, osnivač i direktor astronomske opservatorije u Breri kod Milana i direktor optičkog instituta francuske mornarice. Živio je i radio u Rimu, Milanu, Parizu i Londonu. Ubraja se u najistaknutije naučnike svijeta svoga vremena. Dao je dvije geometrijkse metode za određivanje elemenata Sunčeve rotacije iz posmatranja položaja triju tijela; sve formule sferne trigonometrije sveo je na četiri osnovne; samostalno je izveo Simsonov izraz za astronomsku refrakciju i u računu izravnanja primijenio princip minimuma zbira odstupanja umjesto minimuma zbira kvadrata, dok će Ležanr i Gaus tek nešto kasnije uvesti princip minimuma zbira kvadrata. Ruđer Bošković je izračunao i dimenzije i spoljoštenost Zemlje na osnovu mjerenja meridijana i prvi izložio misao da skretanja viska mogu imati sistematski karakter i da na to prije utiču prostrano kopno ili more, negoli brda. Dao je i geometrijsku metodu određivanja putanja kometa i prvi riješio problem okaca u saću. Elementarnu česticu smatrao je izvorom sile i bez dimenzija, a vrijeme i prostor, nasuprot Njutnu, relativnim, pa se s pravom smatra pretečom Ajnštajna.

1717 – Mletački senat potvrdio je crnogorskom vladici i gospodaru Danilu Šćepčevu Petroviću i njegovim nasljednicima pravo jurisdikcije nad pravoslavnim stanovništvom na Crnogorskom primorju koje je bilo pod vlašću Mletačke Republike. Bio je to izuzetan čin uspostavljanja vjerskog i duhovnog jedinstva podlovćenske Crne Gore i pravoslavnih hrišćana na tom dijelu Jadrana. Nakon toga mletačka uprava priznala je crnogorskom mitropolitu pravo vjerske nadležnosti i nad svim krajevima koje je Venecija zauzela u prethodnom ratu s Turskom.

1833 – Rođen je njemački kompozitor i pijanista Johanes Brams. Četiri Bramsove simfonije i dva klavirska koncerta postali su standardi klasičnog repertoara. Najveći dio života proveo je u Beču kao najistaknutija muzička ličnost toga grada. Komponovao je u tradiciji Baha, Betovena i ranih romantičara, ali i sa svojevrsnom originalnošću i snagom u postizanju jedinstva krepkosti i blage melanholije, oporosti i raspjevanosti.

1840 – Rođen je najistaknutiji ruski simfoničar 19. vijeka, kompozitor Petar Iljič Čajkovski, čija su djela prožeta ruskom narodnom muzikom i motivima iz bajki i ruske istorije. Njegova najvrednija djela su programski koncipirane simfonije, koncerti za klavir i orkestar, kao i opere “Pikova Dama” i “Evgenije Onjegin”, pisane prema Puškinovim istoimenim djelima, baleti „Labudovo jezero“, „Uspavana ljepotica“ i druga.

1915 – Njemačka podmornica “U-20” torpedima je potopila britanski putnički brod “Lusitaniju”, što je doprinijelo odluci Sjedinjenih Američkih Država da uđu u Prvi svjetski rat. Poginulo je 1.198 putnika i članova posade, među kojima i veliki broj Amerikanaca.

1939 – Njemačka i Italija sklopile su politički i vojni savez (osovina Berlin-Rim). Kasnije se ovom savezu pridružio i Japan.

1945 – Potpisivanjem dokumenta o bezuslovnoj kapitulaciji Njemačke završen je Drugi svjetski rat. Dokument su u Remsu potpisali feldmaršal Jodl u ime Vermahta i general-pukovnik Bedel Smit u ime američkih i britanskih snaga. Francuski i ruski oficiri bili su svjedoci. Dokument o okončanju rata potpisan je 9. maja u Berlinu. Drugi svjetski rat bio je totalni rat, jer su u njemu bile angažovane sve ljudske snage i sva materijalna sredstva ratujućih država. U njemu je učestvovala 61 zemlja s dvije milijarde i 100 miliona stanovnika (96 odsto svjetskog stanovništva). Borbenim dejstvima bila je zahvaćena teritorija 40 zemalja, a u sklopu ratnih oružanih snaga učestvovalo je oko 110 miliona ljudi. U Drugom svjetskom ratu život je izgubilo oko 50 miliona ljudi, od čega gotovo 31 milion civila. Najveći gubitak – 20 milona, ili 11,4 odsto od ukupnog stanovništva imao je Sovjetski savez, koji je podnio i najveći teret rata. U Jugoslaviji je poginulo oko 1.700.000 ljudi. Štete od ratnog razaranja procijenjene su na 260 milijardi dolara samo u Evropi, a stvarni rashodi na vođenje rata iznosili su hiljadu i 384 milijarde američkih dolara. Kao dio jedinstvene jugoslovenske države, Crna Gora je u Drugom svjetskom ratu dijelila sudbinu Jugoslavije. Kasnije izvedeni bilansi pokazali su da je u njoj tokom rata poginulo 37.000 ljudi, odnosno 10 odsto stanovništva. Poginulo je oko 14.500 partizanskih boraca i približno toliko na strani četnika i drugih kolaboracionista. Ukupni demografski gubitak stanovništva Crne Gore u tom periodu iznosio je oko 103.000 ako se u obzir uzmu raseljeni i prosječni prirodni priraštaj. Ratna šteta procijenjena je na 43 milijarde i 813 miliona dinara.

1996 – Pred Međunarodnim sudom za ratne zločine na području bivše Jugoslavije, u Hagu je počelo suđenje bosanskom Srbinu Dušanu Tadiću, prvo suđenje za ratni zločin poslije Nirnberga i Tokija.

2008 – Gradonačelnik Pljevalja Filip Vuković i dekan podgoričkog Mašinskog fakulteta Goran Ćulafić potpisali su u Podgorici ugovor o otvaranju Mašinskog fakulteta u Pljevljima – smjer mehanička prerada drveta.

2010 – Lideri 16 evropskih država koje koriste jedinstvenu valutu dogovorili su sa predstavnicima Evropske centralne banke i Evropske komisije mjere za zaštitu stabilnosti evro zone.