Na današnji dan 1918: Na Cetinju je održan miting protiv italijanske politike prema Crnoj Gori i Kraljevini SHS

Na današnji dan, 27. decembra 1918. godine na Cetinju je održan miting protiv italijanske politike prema Crnoj Gori i Kraljevini SHS.

Poseban značaj tom mitingu dalo je učešće pet bivših predsjednika crnogorskih vlada: Andrije Radovića, Janka Vukotića, Lazara Tomanovića, Marka Radulovića i Mitra Martinovića.

Na mitingu je usvojena rezolucija koju su i oni potpisali i koja je dobila veliku podršku u zemlji i inostranstvu. Oružani konflikt koji se desio 6. i 7. januara 1919.godine nalazio se u relaciji sukoba pristalica dinastije Karađorđevića, s jedne strane, i pristalica dinastije Petrovića, s druge strane.

U sukobima je tokom dva dana, koliko su trajali, poginulo 22 zelenaša i 16 bjelaša, prema jednim podacima, a po drugim podacima- 30 zelenaša i 30 bjelaša, sahranjenih u zajedničku grobnicu na Cetinju Ono što se ipak nesumnjivo danas zna jeste da se korijeni ideje o kreiranju bune u Crnoj Gori moraju potražiti u Italiji, odnosno da su glavni organizatori „Božićne pobune“ na terenu bili italijanski agent Ministarstva vojnog, novinar Baldači, i crnogorski uticajni političar Jovan S. Plamenac.

Botaničar po imenu Antonio Baldači, italijanski politički i nacionalni ideolog 1902. godine podnosi program za širenje italijanskog uticaja na istok. Antonio Baldači je u svojoj publikaciji iznio studije da su Crnogorci i albanske Gege svojim najvećim dijelom direktni potomci Ilira, zauzimajući stav da bi trebalo raditi na prosvijetljavanju tih naroda na tom polju i pripremati, bez većeg direktnog osvajačkog pohoda, stvaranje jedne balkanske federacije „na ilirskoj osnovi“ kao najveće regionalne sile Balkanu, koja bi bila ostvarena na ruševinama osmanlijske i habsburške imperije, započinjući nezavisnošću albanske države i stvaranjem unije između nje i Crne Gore. Takav novi politički faktor bi se razvijao pod italijanskim uticajnim okvirom i, prema tvrnjama Antonija Baldačija, tamošnji narodi bi bili vrlo privrženi Rimu.

Trebalo bi naglasiti da ovaj plan ne predstavlja ideologiju italijanskog nacionalizma, pa niti politiku zvanične Italije, već podložni okvir za politiku prema Jugoslovenima koju je italijanska država oformila tek u Prvom svjetskom ratu, odnosno primijenila s njegovim krajem i neposredno poslije njega. Godine 1915. je u Londonu sklopljen Londonski sporazum između predstavnika Antante i Italije, koji je doveo do izvlačenja Italije iz neutralnosti i stupanja u rat na strani Saveznika. Kao nagrada, dijeljene su neprijateljske teritorije, i Italiji su obećane Istra, dio Dalmacije, kao i sama Albanija. Kraljevine Srbija i Crna Gora odbile su da budu učesnice sporazuma, u ime svojih južnoslovenskih sunarodnika koji su živjeli u Austrougarskoj. Kraljevina Italija je imala zbog ovog bilateralnog međudržavnog sporazuma itekakav pravni okvir za žaljenje i nezadovoljstvo koje je ispoljavala u vrijeme rasparčavanja Dvojne monarhije, kao i opravdanje za neprijateljstvo prema ideji jugoslovenskog ujedinjenja, koja je imala određene simpatije kod velikih stranih sila. Kraljevina Crna Gora, okupirana je i uništena od strane Centralnih sila tokom 1916. godine. Novembra 1918. godine Austrougarska monarhija je potpisala bezuslovnu kapitulaciju, a po primirju potpisanim potom, za Crnu Goru i Boku Kotorsku je organizovana zajednička Saveznička misija pod komandom Franše D’Eperea sa sjedištem u Kotoru, sastavljena od nekoliko hiljada francuskih, američkih, srpskih, britanskih, pa i italijanskih naoružanih snaga.

Italijanska vojska zaposjela je uglavnom oblast crnogorskog primorja, gdje je pojedinačno bila i najjača. Tu se ukazala prilika da Italija djeluje na ovom pravcu. Politika koju je Italija sprovodila u ovim oblastima nije u svojoj potpunosti predstavljala očekivanje ikakve šire uspješnosti u samoj Crnoj Gori, već prvenstveno kao adut na pregovaračkim stolovima kada su u pitanju italijansko-jugoslovenski jadranski teritorijalni sporovi.

Svetigora