Na današnji dan 1908: Kralj Petar I Karađorđević otvorio hotel „Moskva“ u Beogradu

Pripremio: Miomir Đurišić

Na današnji dan, 16. januara 1908. godine  u Beogradu otvoren hotel “Moskva”, podignut na mjestu kafane “Velika Srbija”. Kada se za nekoga kaže da je nadživio čitav jedan vijek, pretpostavlja se da je pomalo umoran od prohujalih vremena. U slučaju hotela „Moskva”, koji kao svjedok burnih vremena stoji na sred Beograda, ta pretpostavka ne važi.

Izgrađen u stilu ruske secesije izmijenio je fizionomiju Beograda i postao sastajalište beogradskih umjetnika, balkanske i svjetske elite.  Otvorio ga je 1908. godine lično srpski kralj Petar I Karađorđević. U drugoj polovini prošlog vijeka ova beogradska crvena kuća bila je i konačište svjetskih državnika.

U kafanu «Velika Srbija» stalno je, pored Nušića, dolazio i Stevan Sremac. Smatra se da je svoja djela sam Stevan Sremac i zapisivao u ovoj kafani, jer je uvijek sa sobom nosio bilježnicu i u nju unosio životne dogodovštine, misli, nove i nepoznate pojmove, kao i srpske šale i doskočice. Palata „Rusija” je namjerno po planu vlasnika i graditelja smještena na, tada, elitnom dijelu prijestonice, pored Starog dvora. Kako reče jedan arhitekta, ta zgrada je od samog početka isijavala kosmopolitizam u svakoj svojoj cigli.

Ovo zdanje dugo je bilo jedan od najčešćih motiva na razglednicama Beograda, a predstavljalo je i jedno od karakterističnih obilježja siluete grada.  Kao i njegov otac Petar I Karađorđević, i kralj Aleksandar je za života često dolazio u palatu “Rusija” i na zabave u hotel “Moskva”. Odmah poslije svečanosti oko otvaranja palate”Rusija”, kafana “Moskva”, koja je bila cijelom dužinom u prizemlju prema Terazijama, počela je sa radom. Istoričari tvrde da se hotel, koji je smješten na Terazijama i koji ima dvije adrese, nalazi u epicentru Balkanskog poluostrva. Prva adresa Balkanska ulica broj 1, je zvanični geografski centar Balkana, a druga adresa Terazije broj 20, je politički centar nekadašnje Jugoslavije i današnje Srbije.

Uvodeći vodu u varoš Beograd, Turci su duž zidanog vodovoda, koji uzima vodu iz mokroluških izvora, na izvjesnim daljinama zidali kule, na koje su vodovodnim cijevima izvodili vodu da bi ona dobila viši skok za svoj dalji tok. Jedna od takvih kula bila je postavljena na mjestu gdje je sada Terazijska česma. Pošto su Turci te kule zvali terazije za vodu, ovaj trg je dobio naziv Terazije. Hotel „Moskva” i njegove gostionice su kao moderno svratište u centru Beograda vrlo brzo postali mjesto okupljanja, ne samo poslovnih ljudi i umjetnika, već i običnog svijeta. Ova zgrada je imala svoje električno osvetljenje i dva lifta, koji su predstavljali tehnološko čudo. Pokretali su ih brodski motori, smješteni u podrumu zgrade, koja je samim tim bila velika gradska atrakcija. Sigurno najveličanstveniji doček u hotelu „Moskva” organizovan je za generala Franše d’Eperea, kada je januara 1921. godine stigao u Beograd da srpskoj prijestonici uruči francuski orden Legije časti. Francuski vojskovođa je u srpsku prijestonicu stigao vozom i odmah se, kroz svitu radosnih građana, uputio u Bijeli dvor da se upiše u dvorsku knjigu. Mnoga poznata imena su i kasnije prolazila kroz njega.

Među njima bili su čuveni režiser Alfred Hičkok, pisac Maksim Gorki, američki predsjednik Ričard Nikson, indijski revolucionar Mahatma Gandi, operski pjevač Lučano Pavaroti, ali i holivudski glumci Džek Nikolson, Robert De Niro, Bred Pit, Mila Jovović, Kirk Daglas, Majkl Daglas i mnogi drugi. Glumac Džek Nikolson bio je gost hotela „Moskva“ za vrijeme filmskog festivala osamdesetih godina prošlog vijeka, i tada je govorio kako je srpski film mnogo kompleksniji od holivudskih ostvarenja. Alfred Hičkok bio je fasciniran izgledom hotela.

Fizičar Albert Ajnštajn prespavao je u hotelu nekoliko noći, a sa suprugom Milevom često je bio gost u bašti hotela „Moskva“. Ljudi su ga voljeli i svi koji su sjedeli sa njim oslovljavali su ga sa “gospodin ludi naučnik“, što je njega zasmijavalo.

Izvor: Mitropolija