Mi znamo ko smo: Šta bi bilo da ne bješe Đorđa?

Na današnji dan, 16. novembra 1768. — Srbija je dobila svog vožda, ustanika, svoju najskuplju glavu, Crnog Đorđa Petrovića. Kroz krv i blato Ustaničke Srbije, Karađorđe je podigao svoj narod na višestruko snažniju osmansku vojsku sultana Selima III, sječu knezova naplatio sječom dahija, iz rana Srbije zapalio vatru srpske revolucije — i pobjeđivao.

Bio je čovjek duboke vjere, i tu je još jedna, manje pominjana, dimenzija njegove ličnosti: Karađorđeva žrtva za hrišćansku Evropu. Prije podizanja ustanka pohodio je manastir Studenicu, uzeo blagoslov od Svetoga kralja Stefana Prvovjenčanoga — i, opet, pobjeđivao. Karađorđe je, svojim Ustankom, postao Otac moderne Srbije, tako ga je doživljavao i crnogorski vladika, Petar II Petrović Njegoš, koji je u pismu, njegovom sinu, knezu Aleksandru, 3. januara, 1841, dakle šest godina prije svog najpoznatijeg djela, pisao: „Nikakav dar na ovome svijetu ne bi meni prijatniji bio od portreta viteza i oca jedinoplemene meni Srbije”.
Dimitrije Davidović u „Život Kara-Đorđa Petrovića” (1848) navodi podatak da je besmrtni vožd porijeklom „od Podgorice ispod Crne Gore”, danas to sa sigurnošću ne znamo, češće se pretpostavlja da je Karađorđe porijeklom iz Vasojevića (koji su se u Sjenici i pridružili njegovim Ustanicima, kasnije i hadži Prodanu), ali znamo da postoji obimna prepiska između Sv. Petra Cetinjskog, koji je, svojim pobjedama na Martinićima i Krusima, bio jedna vrsta prethodnice Karađorđevim ustanicima u porobljenim srpskim krajevima, i vožda Karađorđa.
Naravno, jednoj od najdominantnijih ličnosti naše istorije i najvećem srpskom nacionalnom junaku, najpoznatija posveta je ona, objavljena u Beču, na Novo ljeto, 1847. godine. Najvažnijem liku našeg naroda, najvažnija knjiga. „Gorski vijenac” je i prološkim svojim pjevanjem koje je tako naslovljeno, i u cjelini, sam za sebe — posveta prahu oca Srbije.

I jednako lako je zamisliti, u gustim šumarcima ustaničke Srbije, Đorđa lično sa svojim četama, kako kraj vatre u gluho doba noći, sam sobom, dok svi junaci spavaju, svojim od rakije ispucalim glasom, sebi u bradu tiho izgovara: „O kukavno Srpstvo ugašeno, zla nadživjeh tvoja svakolika, a s najgorim hoću da se borim!”
Nažalost, kobna noć između 25. i 26. jula, 1817. uzela je Srbiji Đorđa, a dala joj proklestvo kao tešku ostavštinu za budućnost. Organizator ubistva bio je Karađorđev kum Vujica Vulićević, i Janusovo lice srpske istorije, u svojim najtamnijim izražajima, danas ima njegove oči. Miloš Obrenović je Đorđevu glavu dopremio turskom sultanu u Istanbul koju su Osmanlije zahtijevale kao simbol trijumfa Otomanske carevine nad Balkanskim pobunjenicima. Otada ima dvije stotine godina, a narod se još uvijek nije oslobodio tereta političkog nemira koji ga je te julske noći duboko potresao, a koji je pokojni pjesnik, Petar Pajić, antologijski artikulisao kroz svoje čuvene stihove:
„Srpskog vođu Karađorđa
Ubio je drugi vođa,
Mesto gde je bilo klanje
Srbi zovu Radovanje.
Ubijenom i ubici
Dignuti su spomenici,
Sad se svaki Srbin bije
Sa dve svoje istorije.”
Nužnost nacionalne sudbine i političkog trenutka danas, možda više nego ikad, zahtijeva da dođe do pomirenja dvije srpske istorije, u nama, i sa nama, kneza Miloša Obrenovića, bez koga ne bi bilo Države, i vožda Karađorđa, bez koga ne bi bilo Slobode. A mi danas, bez obije dinastije, i naravno, bez treće, sa kojom su se Karađorđevi potomci orodili, svetorodne loze Petrovića — sasvim izvjesno, ne bismo znali ko smo.