Mi znamo ko smo: Podrška inicijativi da vjeronauka bude izborni predmet u CG!

Već sedmicama, od strane civilinog sektora i dijela medija – kao odgovor na narodnu inicijativu da Vjeronauka dobije status fakultativnog predmeta u osnovnim i srednjim školama – traju pokušaji da se perfidnom zamjenom teza manipuliše percepcijom građana.

Ovakvi istupi, ne samo da su nesumnjivi pokazatelj zaostalih tekovina prevaziđenog totalitarnog ustrojstva, već odražavaju još jednu od fundamentalnih protivrječnosti u odnosu na pitanje evropskih integracija koje upravo ovi društveni faktori uzimaju za politički, kulturni i civilizacijski imperativ.

Sa jedne strane, naime, ovi su centri samozvani nosioci očekivanja da se Crna Gora pravno, politički, ekonomski i kulturno integriše u EU, dok sa druge strane, agresivnom i deplasiranom kampanjom, odbijaju tako temeljan predmet kao što je vjerska nastava – koji, u osnovnim i srednjim školama, postoji ne samo u Grčkoj ili u Poljskoj, već i u Njemačkoj, Austriji, Italiji itd. Štaviše, upravo je krajem 2024. godine org. COMECE (Komisija biskupskih konferencija Evropske unije) prezentovala dokument o vjerskoj nastavi u evropskim školama, u kome, između ostalog, stoji: „Vjersko obrazovanje pomaže učenicima da razumiju istorijske i kulturne dimenzije evropske prošlosti ali i današnjice. Čime se produbljuje razumijevanje evropskog nasljeđa koje je direktno povezano sa hrišćanstvom.” Dakle, neumoljiva je činjenica da je u većini država EU „vjersko obrazovanje” predmet u školama, stoga pristup crnogorskog zakonodavca ne predstavlja evropsku praksu, već izuzetak od nje.

U Crnoj Gori se, međutim, pod plaštom brige za osnovne slobode ili pod krinkom borbe protiv mogućih zloupotreba, pogrešno prezentuje koncept Vjeronauke kao što se pogrešno tumači i pojam sekularnosti. Naša zemlja, očito, ne posjeduje zapadnoevropsku političku tradiciju glede odnosa sa vjerskim zajednicama, niti, izgleda, želi da je razvije. Ovdašnji političari u pojam sekularizma često učitavaju ono što je zapravo militantni ateizam, sasvim stran iskustvu zapadnih evropskih demokratija. Čak i ako uzmemo i „najstorži” model sekularizma koji poznaje Evropa – francuski model tzv. „laiciteta”, primjetićemo da je on tolerantniji prema vjerskoj nastavi od pristupa koji njeguju političari u Crnoj Gori. On, na primjer, dozvoljava i stalno zaposlenje duhovnika u licejima, kako bi se starali o duhovnim potrebama učenika, pa i jedan slobodan dan u sedmici, pored nedjelje, za ostvarenje vjerskih potreba učenika. Pored toga, francusko zakonodavstvo dozvoljava i klasičnu, konfesionalnu vjersku nastavu u državnim školama u određenim regionima, itd.

Sama vjerska nastava, zapravo, nije ništa drugo do oblik školskog sadržaja kroz koji se učenici upoznaju sa temeljnim istinama svoje vjerske zajednice, njenom istorijom, kulturom i običajima. Ona, dakle, ne nudi ideološke obrasce, niti politički profiliše učenike, već teži da ih edukuje i opismeni. Takođe ih podsjeća na vrijednosti empatije, učtivosti, altruizma. Uopšte, na one vrijednosti koje čile u postmodernom društvu, te bi vraćanje vjeronauke označavalo ne samo povratak jednoj od obrazovnih tradicija Crne Gore (jer je ovaj predmet u našoj zemlji trajao od početaka školstva sve do totalitarne i represivne 1945. godine) nego i značajan doprinos izgradnji građanske solidarnosti i induvudualne solidnosti budućih generacija. Srpska zajednica u Crnoj Gori pozdravila bi takav čin i zbog svega navedenog, ali i cijeneći da bi se crnogorsko društvo na taj način ujedno približilo svojoj otuđenoj istorijskoj osnovi i vratilo u porodicu evropskih država koje baštine model saradnje, a ne antagonizma Crkve (i ostalih vjerskih zajednica) sa državom.