Meša Selimović: Srbin sam, pripadam srpskoj književnosti – i znam i zašto

Mehmed Meša Selimović rođen je 26. aprila 1910. godine u Tuzli. U rodnom gradu završio je osnovnu školu i gimnaziju. Godine 1930. upisao se na studijsku grupu srpskohrvatski jezik i jugoslovenska književnost Filozofskog fakulteta u Beogradu. Diplomirao je 1934. godine, a od 1935. do 1941. godine je radio kao profesor Građanske škole, a potom je 1936. postavljen za suplenta u Realnoj gimnaziji u Tuzli.

“Bosna ga nikada nije prihvatila zbog toga što se nije htio saviti, što je bio svoj”, reći će jednom prilikom Mešina supruga, vedra i samosvjesna žena, ćerka generala Kraljevine Jugoslavije. Bila je odana Meši i njegovom stvaralaštvu, umjela da jasno kaže i pokaže da je spremna da s njim ide i na kraj svijeta po njihov komad sreće. Njeno je ime Daroslava Darka Božić. Valjda će zbog nje Meša napisati: „Ko promaši ljubav, promašio je život“.

Njihov odlazak iz Sarajeva nikog nije uzbudio. Čak je i nedjeljnik „Svijet“ napisati: “Ostali smo bez Savića i Repčića, pa možemo i bez Meše Selimovića”. Inače, Savić i Repčić su fudbaleri koji su dres FK Sarajeva zamijenili crveno-bijelim dresom Crvene zvezde, za koju je i sam Meša navijao.

Srpskoj akademiji nauka i umjetnosti Selimović je, 3. novembra 1976. godine, poslao pismo sljedeće sadržine:

“Potičem iz muslimanske porodice iz Bosne, a po nacionalnoj pripadnosti sam Srbin. Pripadam srpskoj literaturi, dok književno stvaralaštvo u Bosni i Hercegovini, kome takođe pripadam, smatram samo zavičajnim književnim centrom, a ne posebnom književnošću srpskohrvatskog jezika. Jednako poštujem svoje porijeklo i svoje opredjeljenje, jer sam vezan za sve ono što je odredilo moju ličnost i moj rad. Svaki pokušaj da se to razdvaja, u bilo kakve svrhe, smatrao bih zloupotrebom svog osnovnog prava zagarantovanog Ustavom. Pripadam, dakle, naciji i književnosti Vuka, Matavulja, Stevana Sremca, Borisava Stankovića, Petra Kočića, Ive Andrića, a svoje srodstvo sa njima nemam potrebe da dokazujem…

“Nije, zato, slučajno što ovo pismo upućujem Srpskoj akademiji nauka i umjetnosti, sa izričitim zahtjevom da se ono smatra punovažnim autobiografskim podatkom.”

Uprkos ovom izričitom stavu i suprotstavljanju supruge Darke, u osvit rata, njegovo djelo “kidnapovano” je i uvršćeno u sarajevsku ediciju “Muslimanska književnost 20. vijeka”.

Jednom prilikom, na zagrebačkom Književnom kutku, Meši Selimoviću je od strane organizatora postavljeno pitanje od kog se očekivalo da isprovocira Mešu: “Zašto se vi, Mehmede Selimoviću, osjećate Srbinom?”, upitali su.

Njegov staloženi odgovor momentalno je utišao cijelu salu: “Do 1941. sam se osjećao Srbinom, a nisam se pitao zašto. Od 1941. znam zašto sam to”.