Ljetopis: Pad Carigrada

Na današnji dan 1204. godine krstaši, koji su u Četvrtom krstaškom ratu krenuli u Svetu zemlju da oslobode Hristov grob, zauzeli su Konstantinopolj (Carigrad) pretvorivši ga u centar takozvanog Latinskog carstva. Vizantija ga je povratila 1261. godine. Pod tursku vlast pao je 1453. godine i kao Istanbul bio prijestonica Osmanlijskog carstva do 1923. godine.

Uništavanje Carigrada stvorilo je nepremostiv jaz između istoka i zapada. Veliki i sudbonosni rat u Evropi odigrao se 1204. godine, kada su u Četvrtom krstaškom pohodu Latini, Venecijanci i franački krstaši osvojili i spalili Carigrad.

Pod izgovorom da “šizmatičko” pravoslavno carstvo privode pravoj vjeri, oni su stvorili ponor između istočne i zapadne Evrope, između kojih stoji nestabilni viseći mostić zvani Balkan. I prije krstaškog pohoda na Carigrad vođena je duga propagandna kampanja na Zapadu. Vizantija je predstavljana kao šizmatička, pokvarena, okrutna, da bi se opravdao rat protiv nje. Istoričari naglašavaju da su napad na Carigrad inspirisali lukavi trgovci i pomorci Mlečani, da bi stekli monopol nad trgovačkim putevima između Istoka i Zapada. Krstaši su uspjeli da osvoje prijestonicu Romejskog carstva, jer je ono bilo oslabljeno hiperinflacijom i građanskim ratovima.

Moralno opravdanje Latina za nezamisliv pokolj civila u Carigradu je bila borba protiv pravoslavne šizme. Nad njihovim zvjerstavima se zgrozio čak i tadašnji papa Inoćentije III, iz pragmatičnih razloga, što je ostalo zabilježeno u njegovom pismu krstaškim vođama. Papa je zaključio da poslije krstaških zločina istočni hrišćani više neće vjerovati zapadnim. Pravoslavni hrišćani Carigrada su padom grada pod vlast Mlečana i krstaša doživjeli neviđena mučenja i masakriranja kojima su bili izloženi bez razlike na svoj pol i godine. Rimski krstaši su zajedno sa Mlečanima uništili veliki broj crkava, dvorova, manastira i skulptura od neprocjenjive kulturne i istorijske vrijednosti kojih je bio pun Carigrad. Krstašima su grijesi bili oprošteni kad su donijeli blago Carigrada na Zapad. Zlato koje su opljačkali vitezovi-monasi reda Templara postalo je temelj njihovog bankarstva. To bogatstvo je čuvano u teško dostupnim planinskim manastirima-tvrđavama u Švajcarskoj.

Venecija je izgrađena od opljačkanih djelova carigradskih palata. Ukradeni su i čuvena vajarska kompozicija konja na Trgu Svetog Marka, nevjerovatni zlatni oltar istoimene crkve i neprocjenjiva biblioteka. Vizantijski naučnici, zanatlije i umjetnici pobjegli su u Italiju donoseći Zapadu nepoznatu civilizaciju. Tako je počela renesansa. U to vrijeme bilo je uobičajeno da pljačka osvojenog grada traje tri dana, a u Carigradu je trajala sledećih 57 godina. Treba imati u vidu da je to Drugi Rim, središte moći, kulture i arhiva najpismenije države svijeta. Uticajni monasi franjevci i benediktinci napravili su pravu invaziju i odnijeli tu neprocjenjivu biblioteku i arhivu na kojoj se zasniva istoriografija.

Podjela i razdvajanje istočne i zapadne Evrope počinje upravo od ovoga što su uradili Venecijanci i krstaši. Posledice pada Carigrada 1204. godine osjećaju se do današnjeg dana.

Priredio: Miomir Đurišić, Mitropolija crnogorsko-primorska