Istorijski značaj 24. avgusta: Od Deklaracije o pravima do pakta o nenapadanju

Datum 24. avgust ostao je duboko urezan u svjetsku istoriju kao dan dva velika događaja koji su obilježili različite epohe i temeljno uticali na razvoj svjetskih tokova.

Prvi značajan događaj vezan je za 1789. godinu, vrijeme kada je Francuska revolucija uzdrmala temelje evropskog apsolutizma. Toga dana usvojena je Deklaracija o pravima čovjeka i građanina, jedan od najvažnijih dokumenata modernog doba. Deklaracija je proglasila načela slobode, jednakosti i suvereniteta naroda, uvodeći ideje koje će postati temelj demokratskih sistema širom svijeta. Ona je izrazila stav da su sva ljudska bića rođena slobodna i jednaka u pravima, da vlast pripada narodu, te da su osnovne slobode neprikosnovene.

Skoro jedan i po vijek kasnije, 24. avgusta 1939. godine, svijet je bio na pragu jednog od najpogubnijih konflikata u svojoj istoriji – Drugog svjetskog rata. Toga dana potpisan je Molotov-Ribentropov sporazum, pakt o nenapadanju između nacističke Njemačke i Sovjetskog Saveza. U javnosti je predstavljen kao diplomatski korak ka miru, ali je sadržavao i tajni aneks kojim su dvije sile podijelile interesne sfere u Istočnoj Evropi. Ovaj sporazum otvorio je put Njemačkoj da 1. septembra 1939. izvrši napad na Poljsku, čime je zvanično otpočeo Drugi svjetski rat.

Dva događaja, iako razdvojena vijek i po, povezuje činjenica da su promijenila tok istorije – jedan u pravcu oslobađanja pojedinca i naroda, drugi u pravcu razaranja i podjele. Oni nas podsjećaju da su ideali slobode i prava, kao i surovost političkih interesa, dio iste ljudske istorije.