Hristološko osvjetljavanje Njegoševog djela

U sklopu 11. Međunarodnih večeri poezije u Budvi održan Okrugli sto o Njegošu i mitropolitu Amfilohiju.

,,Njegoševa filosofsko-teološka misao sa posebnim osvrtom na tekstove mitropolita Amfilohija o Njegošu“ naziv je Okruglog stola koji je održan u manastiru Stanjevići, a u sklopu manifestacije ,,Međunarodne večeri poezije“ u Budvi čiji su organizatori NVO ,,Njegoševe večeri poezije“ i Javna ustanova Narodna biblioteka Budve.

Učesnici Okruglog stola: otac Jefrem Dabanović (iguman manastira Stanjevići), monah dr Pavle Kondić, akademik Siniša Jelušić, prof. dr Mikonja Knežević, prof. dr Goran Maksimović, prof. dr Budimir Aleksić, pjesnik Gojko Božović, pjesnik i publicista Živojin Rakočević i pjesnik i izdavač Radomir Uljarević, istakli su aktuelnost Njegoševog grandioznog djela i ukazali na važnost radova o Njegošu mitropolita Amfilohija.
Radomir Uljarević, koji je bio i moderator skupa, istakao je da je Njegoševa misao aktuelnija nego ikada, ali da se njegove djelo često zloupotrebljava u dnevnopolitičke svrhe i često pogrešno tumači i interpretira.

Naglasivši da je Njegoš izuzetna književna veličina, akademik Siniša Jelušić je kazao da se mitropolit Amfilohije fokusirao na dva književna velikana – Njegoša i Dostojevskog. Jelušić je ustvrdio da smo mi danas pred opasnošću da se zaboravi Njegoševa misao, te da ovog velikana srpske i evropske književnosti treba veoma temeljno čitati. ,,Njegoš je sa 20 godina (u pjesmi Crnogorac k svemogućem Bogu) formulisao osnove svog bogoslovsko-filosofskog sistema, što vrhuni u Luči mikrokozma; on je potpuno ispunjen božanskom idejom, ali on nije linearan, nije jednodimenzionalan“, istakao je akademik Jelušić.
Prof. dr Mikonja Knežević je obrazložio stav da je Njegoš prevashodno pjesnik, izrazito hrišćanski intoniran, koji poslije mračnih vjekova turske okupacije, svojim djelom Luča mikrokozma reaktualizuje jedan hrišćanski žanr, odnosno eminentno hrišćansko djelo u srpskoj književnosti.

Prof. dr Goran Maksimović je naglasio da je mitropolit Amfilohije afirmisao i estetsku dimenziju Njegoševog djela, pored isticanja bogoslovske komponente njegovog stvaralaštva. ,,Mitropolit Amfilohije dobro poznaje kontekst u kome je Njegoševo djelo nastalo. On poznaje ne samo naconalni, nego i kontekst evropske kulture i književnosti, i on čita Njegoševo djelo iz jedne nove i dubinske perspektive“, zaključio je Maksimović.
Živojin Rakočević je govorio o njegoševskom načinu mišljenja kod mitropolita Amfilohija, ističući da su mitropolitove tačke oslonca bile: Lovćen, Kosovo i Jasenovac. On je ukazao i na jedinstvo religije, filosofije i umjetnosti u kontekstu tumačenja Njegoševog djela.

Gojko Božović se posebno koncentrisao na pitanje slobode kod Njegoša, koje se problematizuje u čitavom nizu Njegoševih djela. Govoreći o tri pristupa Njegoševom djelu, odnosno tri tradicije u tumačenju tog djela – književnoistorijskoj, filosofskoj i teološko-bogoslovskoj, Božović je zaključio da je Njegoš ,,sinteza najrazličitijih tokova tradicije, i zato je on kanonski pjesnik za iskustvo naše književne tradicije“.

Prof. dr Budimir Aleksić je, polazeći od stava da je hrišćanski duh Njegoševe književne tvorevine dugo previđan, ukazao na značaj radova mitropolita Amfilohija o Njegoševoj ličnosti i djelu, i naglasio da on donosi jednu bitnu novinu u pogledu tumačenja i razumijevanja Njegoševog djela. ,,Mitropolitov pristup Njegošu je eminentno biblijski i hristološki. On opširno iznosi i tumači svojstva Njegoševog bogoslovlja, koje je, po njemu, biblijsko, jevanđeljsko i svetootačko. Njegova knjiga o Njegošu predstavlja, najkraće rečeno, hristološko osvjetljavanje Njegoševog stvaralaštva, koje je uistinu vjerodostojno“, kazao je Aleksić.

Monah dr Pavle Kondić, sabrat manastira Stanjevići, govorio je o ovom manastiru kao važnom političkom i duhovnom centru i izuzetno značajnom književnom i kulturnom središtu u kome su boravili i stvarali mitropoliti Petrovići: Danilo, Vasilije, Sava, Petar Prvi i Petar Drugi, kao i Dositej Obradović i Vuk Karadžić. On je podsjetio na činjenicu da je jedan od plodova Njegoševog boravka u ovom manastiru spjev Luča mikrokozma, nastao ,,za četiri prve neđelje časnoga i velikoga posta“ 1845. godine ,,iz jednog maha, na dušak“, kako je kazao sam Njegoš u pismu Simi Milutinoviću Sarajliji.