Hirotonija Svetog Petra Cetinjskog u Sremskim Karlovcima 1784. godine

Pošto u današnjoj Crnoj Gori ljudi koji nisu ni kršteni i ne znaju šta je crkva govore o crkvi da vidimo kako je hirotonisan za Mitropolita najveći Crnogorac Sveti Petar Cetinjski.

Crnogorske arhijereje posvećivao je srpski patrijarh, jer je Crna Gora neprekidno bila u sastavu Pećke patrijaršije. Zato su često srpski patrijarsi dolazili u Crnu Goru. Jurisdikciono i duhovno jedinstvo održavalo se i u najtežim prilikama. Izraziti primer toga jedinstva je hirotonija novoizabranog mitropolita Danila daleko od Peći i Cetinja.

Crnogorski teokrata ide daleko u tuđinu da bi od patrijarha Arsenija III, izbeglog pred turskom najezdom, primio posvećenje. I pre i posle ukidanja Patrijaršije crnogorske arhijereje su posvećivali patrijarsi ili njihovi naslednici.

Crnogorska diplomatija nastoji da se to jedinstvo održi. Hirotonija sv. Petra Cetinjskog u Sremskim Karlovcima svedoči o tome. U sklopu niza političkih i crkvenih prilika u Crnoj Gori i Karlovačkoj mitropoliji izvršeno je episkopsko posvećenje sv.Petra Cetinjskog. Kod svih naših crkvenih i svetovnih istoričara njegova hirotonija se samo uzgred spominje. Proučavanjem arhivske graće o posvećenju u svetlosti ondašnjih okolnosti ovim radom činimo prvi pokušaj da detaljno prikažemo ne samo sami tok priprema za rukopoloženje i čin posvećenja nego i vreme i ličnosti koje su (neposredno bile u tome angažovane).

O izboru sv. Petra imamo niz podataka. Njegovo posvećivanje je izvršeno posle smrti vladike Arsenija Plamenca, koji je umro u manastiru Brčeli u Crmnici 15. maja 1784. g. Arhimandrit Petar uputio je, po savetu mitropolita Putnika, molbu caru Josifu II da mu dozvoli hirotoniju koju bi izvršio karlovački mitropolit. Tekst molbe je pisan na latinskom jeziku i kopija koju smo našli ostala je nedatirana. U molbi naglašava da jeizabran od crnogorskog naroda i guvernadura o čemu ima svedočanstva. Spominje da je pre 15 godina proteran iz Peći poslednji srpski patrijarh koji je posvećivao crnogorske arhijereje. Moli ga da mu odobri rukopoloženje u Karlovcima, jer ne može poći ni u Carigrad «ni u Moskvu…

I pre toga arhimandrit Petar krenuo je bio u Sremske Karlovce. Ali na putu pretrpio je udes: nedaleko od Karlovaca kočija se preturila i prilikom pada slomio je desnu ruku. Tada se vratio u Beč i lečio pola godine. Ovo se desilo pre dobijanja dozvole za rukopoloženje.
O svečanostima koje su pratile hirotoniju arhimandrita Petra u Sremskim Karlovcima nemamo arhivskih podataka. Marko Dragović piše da je trenutni sukob ruske i crnotorske diplomatije iskoristio Josif II i naredio „da se posvećenje izvrši sa najvećom crkvenom svečanošću” da bi tako uspostavio bliže kontakte sa Crnom Gorom.

U subotu 12. oktobra 1784. g. u zasedanju kome je predsedavao mitropolit Mojsije Putnik i učestvovali episkopi vršački Vikentije Popović, bački Josif Jovanović Šakabenta i karlovački (karlštatski) Jovan Jovanović, posle pregledanih dokumenata koje su potpisali crnogorski guvernadur Jovan Radonjić i trojica serdara, carske dozvole i saglasnosti kraljevskog maćarskog namesničkog saveta, rešeno je da se crnogorski arhimandrit Petar Petrović sutradan u nedelju 13. oktobra rukopoloži u čin episkopa
u Karlovačkoj sabornoj crkvi.

Potom je izvršeno narečenje arhimandrita Petra i neposredno pred početak hirotonije novonarečeni za episkopa pročitao je arhijerejsko ispovedanje pravoslavne vjere.

Novorukopoloženi crnogorski vladika Petar tom prilikom je održao svoju prvu propoved pred mitropolitom, episkopima, sveštenstvom i narodom u Karlovačkoj sabornoj crkvi. U svojoj besjedi novorukopoloženi blagodari mitropolitu Putniku na ukazanoj dobroti i iznosi detalje istorijski značajnih poteza crnogorske diplomatije da se dobije saglasnost Beča za ovo rukopoloženje. Beseda ima
više panegirični ton, ali je istovremeno izraz narodnih stremljenja na ostvarenju duhovnog jedinstva sviju naših pokrajina kroz Crkvu!

Sutradan no rukopoloženju mitrololit Putnik izdao je
sv. Petru gramatu kojom potvrđuje hirotoniju cetinjskog arhimandrita Petra Petrovića izvršenu 13. oktobra 1784. u Karlovcima na molbu crnogorskih glavara, a po pristanku austrijskog cara !

U gramati ce spominje da je arhimandrit Petar posvećen za „Episkopa Černija Gori, Skenderiji i Primorija”. To je titula crnogorskih mitropolita koju nose i njegovi prethodnici…

Iz Karlovaca novorukopoloženi vladika Petar se vratio u Beč gde je bio u audijenciji kod cara…
Vladika Petar iz Beča je pisao mitropolitu Putniku da namerava ići u Rusiju. Znamo da je otuda 1785. g.
proteran. Povoda za proterivanje bilo je više: prekinuti diplomatski odnosi, rukopoloženje u Karlovcima i klevete vladičinih neprijatelja …

O tome ovako piše Dragović: „Ruskoj vladi nije moglo biti prijatno što je Petar Petrović tražio od Austrije ono što nije mogao dobiti od Rusije— arhijerejsko posvećenje, pa pošto je videla da je doživela fijasko htela je da mu se osveti

Na ovakav drski stav ruske diplomatije vladika Petar odgovara poznatim pismom iz Minska, u kome, pored ostalog,
piše: „Čudnovato je takođe i to, kako se moglo od mene kao slobodnog čovjeka zahtijevati da ja ne budem arhijerej bez dopuštenja ruskoga sinoda.

Zar oni ne znaju da vlast ruskoga sinoda ne prelazi preko granica ruske države? To od nas ne mogu tražiti ni vaseljenski patrijarsi, jer srpski narod odavno ima svoga arhiepiokopa koji ima pravo posvećivati arhijereje”.

Kao što smo videli sv. Petar je hteo još 1782. g. da uspostavi prekinute diplomatske odnose sa Rusijom i da u pravoslavnoj zemlji tako omogući svoje posvećenje, kada ukidanjem Pećke patrijaršije nije mogao da to postigne kod svoga patrijarha.

Kako mu je bila uskraćena i ta mogućnost, a narodne potrebe su tražile da što pre bude rukopoložen da bi preuzeo crkvenu i svetovnu upravu u Crnoj Gori, obratio se karlovačkom mitropolitu kao nasledniku trona prognanih srpskih patrijaraha u Austriji. To je bio najbolji mogući put da bude u zajednici sa srpskim arhijerejima, koji su, iako u tućoj državi, brinuli o srpskom narodu u izbeglištvu i tako predstavljali „najsrodniju crkvu koja je takoće bila deo Pećke patrijaršije.

Fejsbuk grupa:  Ljubitelji istorije

Pročitajte JOš:

Antisrpska histerija ne jenjava u Hrvatskoj: Optužuju Srbe za genocid, najavljuju sankcije Republici Srpskoj