Fijasko afere „Navaljni“?

Piše: Igor Damjanović

Od navodnog trovanja Alekseja Navaljnog, ruskog liberalnog blogera, 20. avgusta prošle godine prošlo je 11 mjeseci. Ruska vlada odbijala sa jedne odbijala je svaku umiješanost državnih organa u ovaj slučaj, a dovodila je u pitanje i nalaze berlinske klinike Šarite, u koju je Navaljni prebačen iz Rusije nekoliko dana nakon hospitalizacije. S druge strane, zvaničnici Njemačke podstakli su EU da protiv Rusije uvede u martu i aprilu dva seta novih sankcija. Tim sankcijama bez formalne obaveze pridružila se i Crna Gora, što nas je po svoj prilici koštalo obnove direktnih aviolinija i ruskih turista ove sezone.

Nakon 11-omjesečne rovovske borbe, u kojoj su pljuštale međusobne optužbe, sankcije i kontrasankcije, afera Navaljni je na putu da dobije konačan, i za mnoge neočekivan epilog. Marija Zaharova, portparol Ministarstva inostranih poslova Ruske Federacije, na svom Telegram kanalu objavila je 10. jula objavila je Izvještaj Izvršnog odbora Organizacije za zabranu hemijskog oružja (OZHO) pod naslovom „Implementacija Konvencije o zabrani razvoja, proizvodnje, skladištenja i upotrebe hemijskog oružja i njegovo uništenje u 2020“. U tački 1.41 ovog izvještaja stoji: „Na zahtjev Njemačke, 20. avgusta 2020. godine Sekretarijat (OZHO) poslao je operativnu grupu u vezi sa trovanjem ruskog građanina“.

Tog 20. avgusta 2020. Aleksej Navaljni se ukrcao u avion u sibirskom gradu Tomsk u 8:10, 50-ak minuta kasnije avion se zbog njegovih problema sa zdravljem spustio u Omsk, gdje je privremeno hospitalizovan. U 18:30 istog dana njemačka kancelarka Angela Merkel i predsjednik Francuske Emanuel Makron na konfenerciji za štampu nakon bilateralnog samita, Navaljnom nude medinsku pomoć. Pomoć je prihvaćena, Navaljni se 22. avgusta prebacuje u Berlin na kliniku Šarite, gdje ga vjerovali, ili ne već 2 dana čeka specijalni tim stručnjaka OZHO, sa zadatkom da ispita njegovo trovanje. U realnim okolnostima, imajući u vidu njemačku i birokratiju međunarodnih organizacija, OZHO može oformiti takvo tijelo samo na zahtjev zemlje članice, za obrazovanje ovako složenog tima eksperata trebale bi nedelje, a možda i mjeseci.

Marija Zaharova u objavi na svom Telegram kanalu navodi:

„Naše diplomate su tokom zasijedanja nakon razmatranja izvještaja postavili pitanje generalnom direktoru Tehničkog sekretarijata OZHO kako je to moguće, on nije znao da odgovori, sjedio je i ćutao. I tu mu je pomogla dobra vila, predstavnica Njemačke. Ona je iznijela genijalnu verziju. Podvlačim to je bilo u prisustvu desetina međunarodnih predstavnika. Po njenim mišljenju, po srijedi je štamparska greška, koja nije na vrijeme ispravljena. Međutim, generalni direktor Tehničkog sekretarijata OZHO nastavljao je da ćuti.“

Zaharova dalje navodi da se njemačka predstavnica tokom debate prisjetila da je gledala konferecniju za medije Merkelove i Makrona i ironično pitala: „Da li su u OZHO konferenciju za štampu shvatili kao signal za dejstvo i brzo formiranje specijalnog tima za ispitivanje trovanja hemijskim oružjem?“

Pored apsurdnog vremenskog okvira, sporno je i angažovanje specijalnog tima OZHO, jer se ova organizacija bavi isključivo hemijskim oružjem, a ne i otrovnim supstancama. Dakle u konkretnom slučaju imamo zvaničnu verziju da se prije bilo kakve medicinske ekspertize o uzrocima zdravstvenih problema Alekseja Navaljnog, reaguju strane vlade i međunarodne organizacije. Uprkos složenoj subordinaciji i proceduri specijalni tim OZHO reaguje brže od specijalnih delta odreda.

Ruski turisti u 2019. godini su po podacima Nacionalne turističke organizacije potrošili oko 330 miliona evra na crnogorskom primorju. Bez ovog prihoda ostaćemo zbog sankcija koje smo Rusiji uveli u martu i aprilu, povodom afere, koju čak i elementarni dokumenti, poput izvještaja OZHO, ozbiljno dovode u pitanje.