Crna Gora nije (ND-oj-H-a) MONTENEGRO

Piše: Perivoje Popović

Mnogo teških i preteških pitanja bez odgovora odavno, a ovih dana posebno žestoko i često nedolično, potresaju istorijsko i etičko biće Crne Gore. Neka i našoj skromnosti bude dozvoljeno da se javno zapitamo – kada se i kako se iskronosna svetopetrovićevska Crna Gora po igu Postanja u dobrobitnom svjetlu prestavila velikom svijetu, svom prarodnom slovenskom veličejstvu ponajprije, a potom … „iz grmena velikoga lafu trudno izać nije“?!

Ozbiljni istoriografi i posvećeni istraživači iz okrilja brojnih naučnih spoznanja, u mnogome su saglasni (što nije baš čest slučaj) da se odgovor na naše pitanje situira upravo u vremenu i interesovanju Ruskog Imperatora PETRA  I  VELIKOG, znamenitog tvorca moderne i svjetski nadmoćne Rusije (1682 – 1725).

Prema podacima koje utemeljuje akademik Dušan Martinović, velika Rusija Petra Velikog prva značajna saznanja o Crnoj Gori dobila je od svog istaknutog diplomate grofa Petra Andrejeviča Tolstoja, tadanjeg ruskog konzula u Turskoj i to posredstvom kasnije čuvenog ruskog admirala, Matije Zmajevića, rodom iz Perasta. “ Tolstoj se sa Zmajevićem upoznao još 1698.godine, kada je po nalogu Petra Velikog, radi upoznavanja južnoslovenskih zemalja, bio njegov gost u Perastu“. ( Dušan Martinović: Generali iz Crne Gore u ruskoj vojsci, CID, Podgorica, 2002, str. 49 )

Nakon toga slijedi čuvena Gramata ( službeno carsko pismo) upućena od strane Petra Velikog prvom crnogorskom Vladici iz kuće Petrovića Njegoša, Danilu Šćepčevu Petroviću (rođen oko 1670, posebno se istakao u toku bitke na Vrtijeljci („Vitezovi, Srbi vrtijeljski…“), 1685-te godine, kao 15-godišnjak, tako se posredno saznaje god. rođenja, 1697-ma je godina hirotonije od strane patrijarha Arsenija I I I Čarnojevića, – 1735, godina upokojenja;  Šćepac-Šćepan, Danilov otac  bio je sin Petrov – unuk Danilo, civilno Nikola, je uzeo djedovo ime za osnovu prezimena, pa se tako cijela dugovladajuća dinastija prozvala Petrović. Danilovo predstavljanje kao „vojevodič srpskoj zemlji“, pojedini tumače i kao pravo na vojvodstvo naslijeđeno od djeda Petra i daljih predaka .)

U rečenoj Gramati – pismu, manifestu, apelu, koju su uz preporuke grofa Save Vladisavića-Raguzinskog, u Crnu Goru donijeli Ivan Lukačev (po D. Martinoviću, cit. dj. str. 7) Podgoričanin, Lukačević (po Jagošu Jovanoviću: Istorija Crne Gore, CID, Podgorica, 1998, str.93 ) i hercegovački trgovac, potom ruski pukovnik i grof Mihailo Andrejević Miloradović.

Osnovna poruka Gramate je poziv na borbu za slobodu, na otpor turskom i svakom drugom nasilju i teroru. Događanje je datirano na dne 3 / 13. marta 1711. godine. „Na vijest o dolasku ruskih emisara pohrlili su u Crnu Goru glavari susjednih kučkih i hercegovačkih plemena“. (Dušan Martinović: Citirano djelo, str.7)

Neka bude dozvoljeno da kažemo da su upravo tada Crna Gora, Brda i Hercegovina u novom, zaštitničkom smislu upoznali slovensku pravoslavnu Matušku Rusiju. Konkretna pozitivna posljedica datih zbivanja jeste prvo istupanje naših porobljenih krajeva na slobodnu međunarodnu scenu i najkonkretnije čuvena Bitka na Carevom Lazu 17 / 29. jula 1712. godine, na Dan Ognjene Marije. Autor ovih redova upravo tu bitku smatra stvarnim nukleusom moderne crnogorske državnosti zasnovane na pravoslavnim temeljima srpske i slaveno-srpske duhovnosti, uzajamnosti, bratskog saglasja i pomoći, o čemu je bilo i javne riječi od strane potpisanog 27.02.1998.god. u Podgoričkoj Narodnoj Biblioteci, povodom predstavljanja djela Sava Dragojevića.

Bitke na Martinićima i Krusima 1796. godine suštinski su kontinuitet prethodno iskazanog i učinjenog, a bitke na Vučjem Dolu, Medunu i Fundini (apostrofiramo najveće i najznačajnije) iz 1876.g. puni su krunski čin oblikovanja Crne Gore. „Mitropolit Danilo je utro put kojim će ići njegovi nasljednici“ (ibid. str.9 ) tako da “ crnogorski vladari-mitropoliti: Sava (1700 – 1781), Vasilije (1709 – 1766), Petar I (1747 – 1830), Petar II (1813 – 1851) i knjaz-kralj Nikola (1841 – 1921) u svojoj spoljnoj politici oslanjali su se na jednoplemenu i jednovjernu Rusiju“.(ibid.) Autor citiranog djela u ovom kontekstu, naravno,  ne spominje knjaza Danila, prvog svjetovnog vladara podlovćenske Crne Gore i Brda – češće je svojeglavo bio naklonjen zapadnim velikosilama, posebno Francuskoj.

Zanimljivo bi bilo da se bez uskogrudosti istraži koliko je tako nagli zaokret uz „asistenciju“ građanke Kvekić, doprinio njegovoj nepopularnosti među Crnogorcima i Brđanima, i konačno njegovom tragičnom kraju od crnogorsko-brđanske ruke – neposredan povod, vjerovatno je samo ubrzao znani i kontraverzno skazivani čin skončanja.

Upravo situirana istorijska zbilja čiji smo kratak siže, uz sva uvjerenja i moguće rizike ovdje izložili, u kvazi-nauci „rađaju“ danas potrebu nepoznatih i nepozvanih na tzv. reviziju istorijske istine. Međutim, ti napori podjarmljene i ponižene „nauke“ – uzaludni su kod nepobitnih činjenica koje adekvatno osvjetljavaju tragove duboke bogočovječnosti u kojoj istorijskoj nadahnutosti, etičnosti i ukupnosti je nastajala i načalstvovala slobodoumljem i slobodarstvom sazdana Crna Gora.

P. s.

Upravo zbog toga ističemo u post skriptumu, Crna Gora nije Montenegro – Montenegro nije Crna Gora. Kome ja pak do Montenegra, neka … Neka ga pravi, ali ne u Crnoj Gori!