Crna Gora i NATO: Zadah osiromašenog uranijuma (II dio)

Osiromašenim uranijumom dejstovano je na više lokacija na kojima uopšte nije bilo jedinica Vojske Jugoslavije, pri čemu nije zaobiđena ni teritorija Crne Gore. Tako je 30. maja 1999. godine, samo nekoliko dana uoči potpisivanja kumanovskog sporazuma i formalnog okončanja neprijateljstava, avion A-10 američkog ratnog vazduhoplovstva u dva navrata istovario zlokobni teret na poluostrvo Luštica, oblast u kojoj nije bilo nikakvih vojnih jedinica i instalacija. Nedaleko od bombardovanog mjesta nalazi se poznata plaža Žanjice, u vrijeme dejstva puna kupača, kao i lokalitet gdje danas egipatski Oraskom gradi jedno od najluksuznijih naselja na Mediteranu. Kasnije je u i pomenutoj oblasti izmjerena 350 puta veća radioaktivnost od dozvoljene.

Dekontaminacija terena po kome je dejstvovano municijom sa osiromašenim uranijumom predstavlja veoma skup i složen proces, koji podrazumijeva fizičko uklanjanje nekoliko slojeva zemlje, njihovo odlaganje na specijalne lokacije i popunu nastalih praznina. Međutim sama dekontanminacija bombardovanog terena ne znači da je opasnost po zdravlje ljudi otklonjena, zbog činjenice da prilikom udara u čvrst predmet dolazi do sagorijevanja uranijumske komponente projektila i oslobađanja uranijumskog oksida. Tada nastaje radiokativna prašina, koja se dalje vazdušnim strujama raznosi desetinama kilometara unaokolo i taloži u vodi, biljnom i životinjskom svijetu, ostajući tamo trajno jer period poluraspada uranijuma iznosi 4,5 milijarde godina.

Udahnutih samo 0,1 mg ovog jedinjenja dovoljno je da izazove kancer. Dok u zemljama Evrope na godišnjem nivou opada broj umrlih i stagnira broj novo-oboljelih od raka, u Srbiji je poredeći period od 2006 do 2009 sa prethodnim četvorogodištem, od karcinoma umrlo za 5742 više ljudi i registrovan porast broja novo-oboljelih za 8496. Broj umrlih od leukemija u poređenim periodima porastao je za 139% sa 1810 na 4276. Komentarišući ove brojke prof. dr. Slobodan Čikarić vodeći srpski radiolog i predsjednik lokalnog Društva za borbu protiv raka, takođe koautor knjige “Zločin u ratu, genocid u miru“ kaže: “Uzročno posledična veza 10-15 tona osiromašenog uranijuma koji je bačen na Srbiju 1999. i dosadašnjeg i budućeg kretanja malignih tumora u Srbiji govori u prilog činjence da je u Srbiji počinjen genocid sui generis“.

U cilju negiranja vlastite odgovornosti, vlada SAD vrši konstante pritiske na međunarodne organizacije, opstruiraju njihova istražaivanja i navode na lažiranje rezultata, sve sa ciljem da sakriju i relativizuju stvarnu opasnost od uranijumske municije. Tako američki Stejt Department u jednom izveštaju kaže: ”Studije Svjetske zdravstvene organizacije i drugih naučnio-istraživačkih studija pokazuju da osiromašeni uranijum nema ozbiljnih zdravstvenih rizika.”

Težnja da se sakrije istina od stanovnika oblasti koje su njihove oružane snage kontaminirale osiromašenim uranijumom predstavlja teži zločin od pukog ispaljivanja radioaktivnih projektila. O kakvom se besprimjernom cinizmu vlade SAD radi pokazuje specijalni priručnik namijenjen NATO vojnicima na Kosovu, u čijem odjeljku naslovljenom “Zlatna pravila“ između ostalog stoji: Držite se dalje od tenkova, zgrada i vozila pogođenih projektilima ili  krstarećim raketama sa osiromašenim uranijumom. Nosite zaštitnu masku ukoliko radite na udaljenosti do 500 metara od tenka, vozila, ili zgrade pogođenih projektilima ili raktetama sa osiromašenim uranijumom. Udisanje nerastvorljivih čestica uranijumske prašine dugoročno je povezano sa zdravstvenim posledicama, uključujući kancer i deformacije kod novorođenčadi. Ove posledice mogu da postanu vidljive tek nekoliko godina kasnije“.

Priručnik dalje sugeriše NATO vojnicima da nikako ne piju vodu i jedu hranu u pomenutim oblastima koja nije detaljno prekontrolisana, zbog toga što “može postati neupotrebljiva zbog moguće kontaminacije osiromašenim uranijumom“. Sadržaj priručnika implicitno dokazuje da osiromašeni uranijum nema kako se to zvanično tvrdi jedinu primjenu kod protiv-oklopne municije, već se koristi i za izradu krstarećih raketa. Upravo je opasnost od osiromašenog uranijuma bio razlog što je poslije samo godinu dana Holandija povukla svoje vojnike sa Kosova i Metohije, deponujući njihove uniforme u specijalna skladišta za radioaktivni materijal. Istraživanja među pripadnicima italijanske vojske pokazala su da na svakih 30 slučajeva oboljelih od raka, čak 28 su vojnici koji su služili na Balkanu.  

Na teritoriji Kosova i Metohije, gdje je korišćenje uranijumske municije bilo u većem obimu nego na ostaloj teritoriji Srbije i Crne Gore, “epidemija“ malignih tumora poprimila je još dramatičnije razmjere. Prema nalazima zdravstvenih centara u Kosovskoj Mitrovici i Gračanici (albanski ljekari o ekspanziji kancera na teritoriji van kontrole Srbije uglavnom ćute) broj novo-oboljelih od raka raste po stopi od 29% na godišnjem nivou. Statistika leukemije kod djece do rata mjerena promilima sada se iskazuje u procentima. Negativna dejstva osiromašenog uranijuma kako pokazuje gore pomenuto poređenje počela su se klinički manifestovati u periodu između 5 i 10 godina od agresije. Ono što dodatno zabrinjava jeste činjenica da najgore tek slijedi. U narednim godinama očekuje se nova progresija malignih tumora, leukemija i deformiteta kod potomstva, a vrhunac ovih u istoriji civilizacije jednistvenih “epidemija“ projektovan je tek poslije 2020. godine.