Čovjek od časti: Princ Mihailo odbio fašističku krunu

Interesantne su političke igre o kojima piše profesor Vinjoli, oko određivanja kandidata za crnogorsko presto u Nezavisnoj državi Crnoj Gori 1941. godine pod pokroviteljstvom fašističke Italije i nacističke Njemačke. Centar tih igara je bila jedna palata u blizini Vile Savoja u Rimu.

Glavni kandidat u krugovima oko italijanskog dvora za presto je bio princ Mihailo Petrović Njegoš, unuk kralja Nikole, koji je kao maloljetan poslije kraljeve smrti i abdikacije prestolonasljednika Danila, bio proglašen od strane kraljevske Vlade u egzilu kraljem Crne Gore 7. marta 1921. godine pod regenstvom njegove babe, kraljice Milene.

Kako navodi profesor Vinjoli, uprkos nagovaranjima od strane dvorskih krugova i kraljice Jelene, Mihailo nije prihvatio da bude kralj u projektovanoj „Nezavisnoj državi Crnoj Gori“ pod pokroviteljstvom fašističke Italije i nacističke Njemačke. Princ Mihailo, po riječima grofa Galeaca Ćana, „nije htio da se kompromituje jer je uvjeren da će na kraju Njemačka i Italija dobiti batine, i zato smatra da je svako sadašnje rješenje samo privremeno i prolazno“.

Drugi kandidat je bio veliki knez Nikolaj Romanov, unuk velike knjeginje Milica Petrović, udate Romanov, koji takođe nije bio voljan da se prihvati ove uloge.

Musolini i grof Ćano su najradije željeli vidjeti na crnogorskom prestolu u narodu omiljenu kraljicu Jelenu, ali ona za to nije pokazivala nikakav interes.

Rješenje da italijanski kralj Viktor Emanuel dobije i titulu suverena Crne Gore nije tada uzimana u obzir, jer se smatralo da bi to bilo nepopulano kod naroda u Crnoj Gori.
Grof Ćano je čak predlagao kao regenta Musolinija, ali to nikad nije javno saopšteno i ozbiljno razmatrano.

Kako nije nađeno zadovoljavajuće rješenje, odlučeno je da se proglasi nezavisnost, pa da se kasnije riješi pitanje vladara. To je i ostvareno na Petrovdan 12. jula 1941, kada je na Cetinju u pozorištu Zetski dom svečano proglašena crnogorska nezavisnost. Već sjutradan je izbio masovni ustanak i cijeli projekat je pao u vodu. Italijani su bili zatečeni ustankom i grof Ćano piše u svom dnevniku od 17. jula 1941. godine: „Nastavlja se crnogorski ustanak, čak dobija sve šire razmjere. Kad ne bi imalo gorko značenje, bilo bi groteskno: u toku je rat između Italije i Crne Gore“.

Prema pisanju poznatog advokata i književnika Nikole Đonovića, povodom primanja u audijenciju kod kralja Aleksandra Karađorđevića njegovog brata Jovana Đonovića, poznatog publiciste, prilikom prihvatanja postavljanja na mjesto jugoslovenskog ambasadora u Albaniji pominje još jedan slučaj pokušaja zloupotrebe imena princa Mihaila prije Drugog svjetskog rata, koji je po svoj prilici bio uvod u ono što se dešavalo kasnije.

Kralj Aleksandar je tada rekao Jovanu Đonoviću da Italija ima u planu da dovede na albanski presto princa Mihaila Petrovića Njegoša, pa da sa albanske strane počne da ubacuje ljude u Crnu Goru i da izazove ustanak i krvoproliće, a da bi Albaniju pridobila definitivno za sebe. Princ Mihailo Petrović Njegoš je trebalo po tom planu da bude knjaz albansko-crnogorski. Kao i kasnije, čovjek od časti, princ Mihailo je odbio ove nečasne igre sa njim i imenom svetorodne loze Petrović Njegoš.

Tekst objavljen na portalu IN4S 7.6.2016. godine