Čajkovski: Šta bih bio da ne vjerujem u Boga

Jedan od najpoznatijih ruskih kompozitora poznog romantizma, Petar Iljič Čajkovski rođen je 7. maja 1840. godine u Sankt Peterburgu.

Čajkovski je od svoje pete godine išao na časove klavira i veoma brzo je naučio da svira. Iako je veoma rano razvio strast prema muzici, njegovi roditelji su se nadali da će se zaposliti u državnoj službi. Kada je napunio deset godina roditelji su ga poslali u internat u Sankt Peterburgu.

Majka mu je umrla od kolere 1854. godine, kada je Petar imao četrnaest godina. Tada je napisao valcer u čast svoje majke. «A volio je život kao rijetko ko», prisjećao se njegov brat.

Čajkovski se zaposlio 1859. godine kao sekretar u ministarstvu pravde. Kada je imao dvadeset jednu godinu odlučio je da pohađa časove muzike u Ruskom muzičkom društvu. Nekoliko mjeseci kasnije upisao se na novoosnovani Petrogradski konzervatorijum. Bio je jedan od prvih studenata kompozicije. Još dok je studirao, davao je privatne časove drugim studentima.

Godine 1863. godine preselio se u Moskvu, gdje je postao profesor harmonije na Moskovskom konzervatorijumu.

Djela Čajkovskog su prvi put javno izvedena 1865. godine. Orkestrom je dirigovao Johan Štraus Mlađi. Priznanje za svoja djela dobio je 1875. godine kada je napisao “Simfoniju br. 3“. Krajem godine je već bio na turneji po Evropi, a 1876. je napisao svoj prvi balet “Labudovo jezero“.

Čajkovski je prvi koji je doveo balet do integralne forme i uzdigao ga na nivo simfonijske muzike. Godine 1878. dao je ostavku na Moskovskom konzervatorijumu kako bi se posvetio komponovanju. Zahvaljujući tome godine koje su uslijedile bile su najplodnije.

Svojim najboljim djelom Čajkovski je smatrao balet “Uspavana lepotica”, koji je premijerno izveden 1890. godine u teatru “Marinski” u Petrogradu.

Među najuspješnijim njegovim djelima nalazi se još jedan balet – “Krcko Oraščić”, kojim Čajkovski nije bio oduševljen, a prvobitno nije ni želeo da ga komponuje. Međutim, ovaj balet se smatra još jednim remek-delom ovog kompozitora, a prvi put je izveden 1891. godine.

Veoma je poznat njegov klavirski ciklus „Godišnja doba“, kojim je naslikao beskrajna ruska prostranstva, seosku svakodnevnicu i peterburške gradske pejzaže 19. vijeka.

Njegov ukupan rad sadrži 169 djela, uključujući simfonije, opere, balete, kantate i pjesme za hor. Čajkovski se prvenstveno istakao kao majstor instrumentalne muzike.

Njegove opere, nisu baš puno uvažavane na Zapadu, s izuzetkom „Evgenija Onjegina“ i „Pikove dame“.

Trajno je obilježio simfonijsku muziku kasnog 19. vijeka. Njegova muzika obuhvata neke od najznačajnijih komada iz romantičarskog perioda. Mnoga od djela Čajkovskog inspirisana su događajima iz njegovog života.

Naravno, ne smijemo zaboraviti njegov najpoznatiji marš – „Slovenski marš“, u originalu „Srpsko-ruski marš“, muzička kompozicija inspirisana trima srpskim pjesmama, u vrijeme, kada se vodio Srpsko-turski rat, 1876, kada se veliki broj ruskih dobrovoljaca borio na strani Srba. Za svoju kompoziciju odabrao je melodiju ruske himne „Bože, čuvaj cara“ i tri srpske narodne pjesme: „Sunce jarko, ne sijaš jednako“, „Prag je ovo milog Srba“ i „Jer puščani prah“ (drugi dio pjesme „Rado ide Srbin u vojnike“).

Poznati sovjetski muzikolog i muzički pisac Boris Asafjev ovako sumira stvaralaštvo Čajkovskog: „On je bio prvi kompozitor novog ruskog tipa, potpuno profesionalizovan, koji je jasno asimilovao tradiciju simfonijskog umjeća zapadne Evrope; u svoj duboko originalan, lični i nacionalni stil on je ujedinio simfonijsku misao Betovena i Šumana sa stvaralaštvom Glinke, transformisao Listova i Berliozova dostignuća na polju deskriptivno-programske muzike u djela šekspirovske inspiracije i psihološke težine“.

Neki muzikolozi vjeruju da je Čajkovski svjesno napisao „Šestu simfoniju“ kao sopstveni rekvijem. Protojerej Mihail Fortunatov, dirigent i prijatelj mitropolita Antonija Suroškog, tu simfoniju je nazvao duhovnim zavještanjem kompozitora, koju je napisao čovjek koji je vjerovao u božanstvenost Hrista i Njegovo vaskrsenje.

Zna se da je Čajkovski posjećivao Optinu pustinju , Valamski manastir, Sergijevu lavru, da je čitao Sveto pismo… Komponovao je i duhovna djela: Liturgiju Svetog Jovana Zlatoustog, zatim Svenoćno bdenije, Heruvimku… Pored njegovih djela, ostale su njegove riječi koje svjedoče njegovu ljubav prema Bogu: «Šta bih ja bio da ne vjerujem u Boga i da se ne predajem volji Njegovoj?»

Upokojio se 6. novembra 1893. godine, razboljevši se od kolere. Čajkovski je sahranjen na Tihvinskom groblju kod Manastira Aleksandra Nevskog u Sankt Peterburgu.

Priredila: Marija Živković

Izvor: Mitropolija

Pročitajte još:

Hor Sretenjskog manastira iz Moskve 17. maja u Sava centru