Balahna – Tri “zlatna doba“ grada koji je dugo bio jedini centar za proizvodnju soli u ruskoj državi
1 min read
Grb i simbol Balahne
Ostoja Vojinović
Balahna je grad u Ruskoj Federaciji u Nižegoradskoj oblasti, smešten na desnoj obali Volge, 34 km severno od Nižnjeg Novgoroda. Mali grad sa nešto malo više od 50 hiljada stanovnika, nalazi se daleko od turističkih ruta, mada je doći do njega jednostavno: autobusom sa autobuske stanice u Nižnjem Novgorodu, one blizu železničke stanice, i za sat vremena stižete u Balahnu.Prilikom dolaska u grad pogled će vam registrovati skoro potpuno raspadnute zgrade, zakrpljene trotoare, siromašne, a samim tim i negostoljubive ljude, što isprva može i da vas uplaši.
Balakhna je industrijski grad koji je dugi niz godina bio centar proizvodnje soli i snabdevao je celu Rusijom ovim proizvodom
Balahna je stari ruski grad. Godina osnivanja je 1474. godina. Naselje na ovom mestu postojalo je tri do četiri milenijuma pre nego što ga je proglasilo gradom. Pod svojim imenom, Balakhna se prvi put pominje u ruskim hronikama od izgradnje tvrđave 1536. godine.
Karakteristika ekonomskog i istorijskog razvoja Balahne od ostalih regionalnih središta regiona Nižnji Novgorod, je da je ovaj grad , počevši od druge polovine 15 . veka. i do danas imao tri „zlatna doba“, kao i da je imao veliku ulogu u ekonomiji drevne Rusije, predrevolucionarne Rusije i sovjetske Rusije. Ta tri „zlatna doba“ Balahne bila su povezana ne sa rukotvorinama, ne sa vojnim pohodima i bitkama kraljeva, već su imali veze sa određenom industrijskom proizvodnjom: proizvodnjom soli, brodogradnjom, proizvodnjom papira i struje za celu zemlju.
Balahna u drevnoj Rusiji bio grad koji je bio jedino značajno središte industrije soli. Prema narodnim legendama, razvoj izvorišta soli započeli su ovde prognani Novgorođani nakon osvajanja Velikog Novgoroda od strane Ivana III 1478. godine.
O kakvoj se industriji soli radilo, može se pronaći u lokalnom muzeju. Generalno, so je bila jedan od temelja srednjovekovne ekonomije. Pošto je Rusija izvozila puno ribe i slane ribe, bilo je potrebno soli u ogromnim količinama. Stari Grci, koji su se takođe bavili trgovinom ribom, problem su rešili jednostavno: njihove kolonije stajale su na obalama mora, odakle su isparavale soli. Ali u tadašnjoj Rusiji nije bilo mora i ne bi bilo soli, da nije bilo Balahne. Da bi se dobila so, moralo se doći do sloja soli u podzemnim vodama. Zbog toga su vertikalni bunari bušeni u rasponima do 50 metara dubine. Zidovi ovih bunara su bili izrađeni od stabala drveća u kojima je bilo izdubljeno jezgro. Slana voda prolazila je iz bunara , da bi se iznad isparavala u posudama – džinovskim, prečnicima od nekoliko metara. Proces kuvanja trajao je do četiri dana. U godinama 1674-1676. u Balahni su bile fiksirane 33 cevi za slane rastvore, u blizini kojih je bilo na hiljada kadica za isparavanje.
Ali krajem 17. i početkom 18. veka. industrija soli u Balahni počinje da opada, da bi krajem 18. veka skoro bila i zaustavljena. Bilo je nekoliko razloga pada proizvodnje soli: uvođenje carine na svu so koja je bila poslata iz Balahne, visoke cene ogrevnog drveta koje je bilo jedina vrsta goriva tokom vrenja soli , razorni požari 1680. i 1730.godine koji su temeljno uništili Balahnu, česte i jake prolećne poplave Volge, što je dovelo do velikih razornih posledica. Pored ovih razloga, postojao je još jedan, a to je značajna konkurencija koja se pojavila između ostalih regiona za proizvodnju soli, kao što su Perm, Elton i Iletski, gde je slani rastvor bio zasićeniji, a ogrev bio mnogo jeftiniji. Najznačajnija količina iskopane soli bila je poslednja 1870. godine. Krajem 19.veka. proizvodnja soli je zaustavljena. Tako je završilo prvo „zlatno doba“ Balahne.
Uporedo sa proizvodnjom soli, stanovnici Balahne bili su u Rusiji poznati kao prvoklasni brodograditelji, a Balahna je dugo bila poznata po svojoj brodogradnji. Građevinari iz ovog grada pokazali su svoju pravu umetnost 1636. godine, izgradivši jedan od najvećih brodova tog vremena (prvi izgrađen u Rusiji), “Fridrih ”, po narudžbini Holštajn pokrajine. Od ovog vremena počelo je i drugo „zlatno doba“ Balahne. U vreme vladavine Petra I , počevši od 1699. godine, Balahna je postala jedan od centara za izgradnju vojnih brodova. U ovom gradu sagrađeni su brodovi koji će u budućnosti predstavljati veliku armadu Petra Velikog. Na izgradnji brodova radili su ne samo lokalni stanovnici, već i zanatlije koji su dolazile iz Kostrome, Vladimira i drugih pokrajina. Nakon što je proizvodnja soli zamrla, brodogradnja je počela da igra najistaknutiju i najvažniju ulogu u industrijskom životu Balahne.1845. godine Balahninjani su počeli da grade parne brodove i barže. U Balahni se godišnje izgrađivalo oko stotinu barži, i gradnja barži nastavila se do kraja 19. veka. Brodogradnja Balahne nije mogla da izdrži konkurenciju brodogradilišta Sormovski izgrađenog 1849. godine u susedstvu.
U 16 – 17 veku. Balahna je bila poznata i po proizvodnji peći i arhitektonskih pločica. Pločice su korišćene u izgradnji crkava, oblaganja kuća i zidanih peći. Zidari iz Balahne učestvovali su u izgradnji Moskovskog Kremlja, dok su pločice iz Balahne krasile hram Svetog Vasilija u Moskvi, a većina starih zgrada Nižnjeg Novgoroda izgrađena je od cigle iz Balahne.
U isto vreme, široko su se razvijali čipkasti zanati Balahne, i čipka je takođe proslavila Balahnu širom Rusije. Čipka iz Balahne koja se takmičila po kvalitetu sa briselskom čipkom, bila je veoma tražena, ne samo u zemlji, već i u inostranstvu. Iako su čipkasti predmeti prodavani u inostranstvu, čipkarska industrija donosila je čipkarnicama vrlo mali prihod. Od kraja 19. veka. ova vrsta zanata je počela da opada, i u vrlo malim dimenzijama preživeo je do danas.
Pad proizvodnje soli, oštro smanjenje izgradnje brodova doveli su do opšteg usporavanja industrijskog razvoja grada, što za posledicu ima da se Balahna krajem 19. veka. pretvara u mali, provincijski, prljavi, gradić sa pijanim, gotovo potpuno nepismenim stanovništvom i beznačajnim zanatima obućarskim, krojačkim, kovačkim i grnčarstvom. Ovakvo stanje je potrajalo je u Balahni do Oktobarske revolucije 1917. godine.
Novi život počinje sa dolaskom sovjetske vlasti, kada je grad potpuno oživeo, postajući važan industrijski centar. Balahna je stekla potpuno novu ekonomsku ulogu – pretvorila se u veliki energetski centar i najveći centar papirne i drvne industrije. U pogledu elektrifikacije Rusije, Balahna postaje uvrštena na listu prioritetnih građevinskih projekata. Okrug je krenuo na put socijalističke industrije, čije su osnove bile velike rezerve treseta koje su se nalazile u okolini grada. Pristupilo se izgradnja elektrane u Balahni 1923. godine, da bi elektrana dala prvu struju 1925. godine. Državna elektrana u okrugu imala je 42.000 kV, a 1933. – 250.000 kV, i bila je to najveća elektrana koja radi na tresetu u SSSR-u i u svetu. Sledio je nastavak industrijalizacija Balahne, i u proleće 1926. godine počela je izgradnja industrijskog giganta – fabrike celuloze i papira, koja je trebalo da postane jedna od najvećih fabrika u Evropi. Odluka da se izgradi pogon za proizvodnju celuloze i papira u blizini Balahne opravdana je dostupnošću električne energije, ogromnim rezervama šumskih drveća smreke u slivu reke Unže, blizinom Moskve, kao grada najvećeg potrošača papira – i položaju same Balahne na Volgi. 1928.godine pokrenuta je prva mašina za papir, a balahinski novinski papir otišao je u Moskvu i korišten je za novine “Pravda“.
U prvim godinama socijalističke gradnje, u Balahni je sagrađena fabrika kartona, koja je puštena u rad u avgustu 1928. Izbor lokacije za izgradnju fabrike određen je istim razlozima – blizina elektrane , rezerve šume smreke duž reke Unži, blizina potrošača proizvoda fabrike.U ranim godinama fabrika je bila prva po snazi u SSSR-u, proizvodeći 13500 tona kartona godišnje. Istovremeno sa ovim vodećim preduzećima u prvim godinama sovjetske vlasti izgrađene su i puštene u rad i fabrika nameštaja, kao i druga preduzeća za servisiranje stanovništva grada.
Balahninska elektrana, postrojenje celuloze i papira i fabrika kartona (uprkos novim oblicima vlasništva i imenima) odredili su i određuju ekonomsku moć i lice okruga, jer su najveća preduzeća ne samo u svojim industrijama, okruzima, regionima, već i u zemlji. Treće „zlatno doba“ Balahne nastavlja se uspešno , izdržavajući nove ekonomske reforme, ekonomske krize, kao i konkurenciju drugih zemalja i preduzeća koja proizvode slične proizvode.
Naravno, obilazeći Balahnu, vredi pogledati spomenik Kuzma Minjina. Ovo je jedna od najupečatljivijih ličnosti Balahne i cele oblasti Nižnji Novgorod. Rođen je u Balahni, po zanimanju je bio trgovac, a u istoriju je ušao ( zajedno sa knezom Dmitrijem Požarskim) po herojskoj odbrani Rusije protiv poljske invazije početkom 17.veka.Spomenik je podignut 1943. godine, u jeku rata. Nalazi se u samom centru grada na trgu Sovjetskaja, a koji ovdašnji građani zovu Trg Minjina. Posetivši spomenik, možete „dodirnuti“ istoriju i diviti se drevnom centru drevnog grada.
