Američka Nacionalna zadužbina za demokratiju (NED) – „meka CIA“

Piše: Milan Gajović

„Bolje je imati jak (marionetski) režim nego neku demokratsku vlast…(Džordž Kenan, nekadašnji američki ambasador u SFRJ i SSSR-u)

Nacionalna zadužbina za demokratiju (National Endowment for Democracy – NED)  zvanično je privatna, nevladina, neprofitna fondacija posvećena napretku i jačanju demokratskih institucija u čitavom svijetu. Međutim, finansira je američka vlada, a njen budžet odobrava Kongres. Pojam „nevladina“  je paravan za prikrivene aktivnosti vlade SAD za ostvarivanje i zaštitu globalnih  ekonomskih (neoliberalnih)  i političkih interesa zapadnih megakapitalista.

NED je krovna organizacija koja svoje aktivnosti sprovodi i preko, takođe, „nevladinih“ i neprofitnih organizacija (podružnica),kao što su, između ostalih, NDI (Nacionalni demokratski institut), IRI (Međunarodni republikanski institut), a blisko sarađuje i  sa USAID-om, vladinom agencijom za ekonomsku, humanitarnu i demokratsku pomoć. To su „oruđa“ spoljnopolitičkih interesa SAD.

Savremene globalne ciljeve američke spoljne politike definisao je, još 1948.godine,Džordž Kenan, tada podsekretar i šef strateškog tima  u Stejt departmentu, zadužen za uobličavanje politike i planiranje. Kenan je bio i američki ambasador u SSSR-u i SFRJ.  On je tvorac tzv. Strategije obuzdavanja (The Containment Strategy) „svih ruskih ekspanzionističkih težnji“.

Godine 1954, Kongres SAD je izrazio zabrinutost zbog velikog javnog uticaja krupnih  javnih fondacija (oslobođenih plaćanja  poreza) i državnih agencija, jer  su one postale države u državi koje  kontrolišu ogromne resurse, djelujući izvan političkog sistema.

A nakon rasprava u Senatu, 80-tih godina 20.vijeka, o nezakonitim aktivnostima CIA-e, došlo je  do preispitivanja metoda i ciljeva njenog  djelovanja. Naime, senatskom istragom razotkrivene su mnoge njene subverzivne aktivnosti protiv  nekooperativnih stranih državnih i politički lidera (kao što su pokušaji svrgavanja Fidela Kastra na Kubi, atentat na Salvadora Aljendea, u Čileu, i brojne druge).

Da bi se spriječili budući skandali CIA-e, američke vlasti , za vrijeme mandata  predsjednika Ronalda Regana,  odlučile su  da se tajno, a time nezakonito, političko djelovanje u inostranstvu povjeri nekoj „nevladinoj“ organizaciji. Tako je, 1983. godine, osnovana  NED.

„Izumio“ ju je Vilijam Kejsi, advokat i šef Reganovog izbornog štaba, a zatim i šef CIA-e. Cilj je bio da se nasilni metodi CIA-e zamijene nenasilnim tehnikama manipulacije preko organizacija i pojedinaca tzv. „civilnog društva“. Kao i druge američke „nevladine“ organizacije kombinuje javne i tajne metode ostvarivanja globalne prevlasti SAD (usmjerene protiv Rusije i Kine, prije svega), te nelegalnog  miješanja u suverenu zonu  drugih država  preko različitih političkih, ekonomskih, vojnih, diplomatskih i propagandnih kanala. Glavni ciljevi su: „pranje mozga“ građana kako  bi birali  „poželjnu“  vlast; proizvodnja lažnih vijesti i afera protiv nepoželjnih; promocija tzv. političkog homoseksualizma radi depopulacije i razaranja tradicionalnog porodičnog morala i kolektivnog – nacionalnog duha; krivotvorenje tuđe  nacionalne prošlosti; bogoborstvo, usmjereno, prije svega, protiv pravoslavlja i dr.  U tom cilju, NED decenijama po svijetu  finansira veliki broj „slobodnih“: novina, radio i TV stanica, medijskih agencija i internet portala.

Tvorac Zakona o NED-u, Alen Vajnštajn, u intervjuu za „Vašington post“ 1991.godine, kazao je:

„Veliki dio onoga što danas radimo bilo je rađeno i prije dvadeset pet godina od strane CIA-e, samo prikriveno.“

NED, samostalno, ili preko svojih podružnica obezbjeđuje novac ,tehničku pomoć i  programe obuke za propagandne (medijske) manipulacije „izabranim političkim grupama“, odnosno  stranim „nezavisnim“, „nevladinim“ , neoliberalnim, „sorošoidnim“: organizacijama,  političkim partijama, sindikatima, studentskim udruženjima i podobnim  drugima, a da se pri tome sakrije da je to novac CIA-e i američke vlade. Grčki kralj Filip Drugi Makedonski je govorio da „nema tog grada u Grčkoj kojeg neću osvojiti pomoću magarca natovarenog blagom“.

Profesor političkih nauka na Univerzitetu u Portlandu, Džerald Sasman, pisao je da je „NED trebalo da obezbijedi alternativu CIA-i i da, za razliku od agenata CIA-e, NED-ovi politički operativci…ne moraju da žive podzemne živote i uzimaju lažne identitete“. Napisao je i da su se NED-ovi „instituti“, preko kojih   djeluje, pokazali kao „mnogo efikasniji instrument politike nego što je CIA ikada bila“., te da su „transparentnim radom bolje kamuflirali svoj imperijalni cilj“. A taj „imperijalni cilj“  je stvaranje tzv. novog svjetskog poretka.

Valja se sjetiti da se termin „novi svjetski poredak“ prvi put pominje još u Deklaraciji o nezavisnosti SAD, iz 1776.godine, u kojoj se kaže:

„Prije dvjesta godina naši preci stvorili su novu naciju, a mi sada moramo da se udružimo sa drugima i da stvorimo novi svjetski poredak.“

Podrazumijeva se i novu globalnu naciju, po mjeri tzv. „slobodnog svijeta“.

Pjer Burdije, (1930 – 2002, francuski sociolog, antropolog i filozof)  je za  neoliberalizam kazao da je to „utopija beskonačne „eskploatacije“, koji želi da se nametne kao „univerzalna religija“ i „politička teologija“.

„Proizvodnjom pristanka“ građana, zasnovanoj na ideologiji neoliberalizma, država (društvo) se preusmjerava „od države relativne socijalne pravde ka državi hronične nejednakosti“, u skladu sa principom „socijalnog minimalizma“. To podrazumijeva  državu koja ne ometa, tobože savršeni „pravedni“ „gvozdeni zakon tržišta“ i u kojoj su zakonodavstvo (poresko i radno, prije svega), te politika zapošljavanja prilagođeni  interesima najbogatijih, dok je zaštita radnika i socijalno ugroženih građana svedena na minimum. Na taj način se jaz između bogatih i siromašnih građana i država  dramatično  povećava.

Politikolog Đorđe Vukadinović je, s pravom, još 2002.godine, pisao da se radi o „globalizaciji odozgo“,“ čija je ideologija neoliberalizam, utopija – beskonačna eksploatacija…ničim sputana tržišna konkurencija, a više ili manje hotimična posledica – uništenje svih kolektivnih struktura i identiteta…“

Ideolog neoliberalizma, Fridrih fon Hajek, (1899 – 1992, austrijski i američki ekonomista i politički filozof) je govorio: „Ja ne znam šta znači socijalna pravda“?!

NED je, samostalno ili preko svojih „instituta“ (podružnica), između ostalog,  finansirao poljski sindikalni pokret „Solidarnost“ Leha Valense, a  pomagao je i Borisu Jeljcinu da sačuva vlast. Godine 2015. NED je bila prva strana „nevladina“ organizacija koja je zabranjena u Rusiji, zbog „podrivanja ruskog ustavnog sistema, odbrambenih sposobnosti i ugrožavanja državne bezbjednosti“.

Na ovim prostorima, NED je finansirao  petooktobarski puč u Beogradu, 2000.godine, kao i „dosmanlijsku“ veleizdajničku vlast u  Srbiji, te veleizdajnički režim Mila Đukanovića, u Crnoj Gori.   Decenijama, a i dan danas, nesmetano finansira veliki broj „nezavisnih“ NVO, političkih partija, medija i pojedinaca koji rade protiv interesa Crne Gore i Srbije, te srpskoga naroda u cjelini.  A sa njima i  Vučićeva vlast „šuruje“  dugi niz godina.

Zato je,  i u Crnoj Gori i u Srbiji, neophodno hitno donijeti zakone kojima bi se NED i slični „usrećitelji“ tretirali kao „strani agenti“. Uostalom i SAD, još od 1938.godine, imaju Zakon o registraciji stranih agenata (Foreign Agents Registration Act – FARA).

(Autor je diplomirani pravnik s advokatskim ispitom i diplomirani ekonomista, iz Podgorice)