Odluke italijanskih sudova mogle bi da doprinesu tužbi građana Srbije protiv NATO

Pravni tim za podizanje tužbi građana Srbije zbog korišćenja osiromašenog uranijuma u NATO bombardovanju 1999. godine utvrđuje pravni osnov za podizanje tužbi protiv članica NATO, a do sada raspolaže dvjema pravosnažnim i izvršnim presudama italijanskih sudova u kojima se dosuđuje naknada štete zbog bolesti izazvanih osiromašenim uranijumom, piše Nedeljnik.

“Upravo utvrđujemo pravni osnov za podizanje tužbi za naknadu štete od strane teško obolelih građana Srbije pred nacionalnim sudovima 19 zemalja, članica NATO koje su učestvovale u bombardovanju SRJ 1999. godine, a u kojem je korišćen osiromašeni uranijum. Već smo obezbedili prve izvršne sudske presude upravo tih država kojima se određuje naknada štete njihovim građanima obolelim od karcinoma koji su kao vojnici prethodno boravili na Kosovu i Metohiji. U tim presudama se nedvosmisleno navodi da je njihova bolest posledica izloženosti osiromašenom uranijumu”, kaže Srđan Aleksić, šef međunarodnog pravnog tima za podizanje tužbi za naknadu štete protiv članica NATO.

Aleksić pojašnjava da će pred nacionalnim sudovima tih 19 država biti pokrenut postupak od strane teško oboljelih državljana Srbije, kao i članova njihovim porodica u slučaju da su oni preminuli.

Kako je dodao, podnosioci tužbi će biti građani koji su učestvovali u borbama ili žive u područjima koja su bombardovana osiromašenim uranijumom – a prije svega na lokacijama oko Peći i Prizrena na Kosmetu, kao i na jugu Srbije, naročito u okolini Vranja, gde je takva municija najintenzivnije korišćena.

Tužbe će biti podnesene za dvije godine, a do tada će biti prikupljani pravni, medicinski i drugi materijalni dokazi.

Vićenco Bjondi je dobio presudu da mu Ministarstvo odbrane Italije plati pravednu odštetu. On je, naime, obolio od papilarnog tiroidnog karcinoma, nakon što je od 2000. do 2002. u više navrata, a u trajanju od godinu dana, boravio na Kosmetu, piše Nedeljnik.

“On je izvršavao konkretne zadatke u kontaminiranoj oblasti u kojoj su vojne snage NATO za vreme vojne intervencije na Balkanu masovno koristile projektile koji su sadržali osiromašeni uranijum. Nesumnjivo je dobio karcinom sa metastazom iz razloga vršenja takve vojne službe, a uz produženo izlaganje oslobođenoj radioaktivnosti osiromašenog uranijuma”, navodi se u presudi Regionalnog upravnog suda regije Kampanija.

Sud je podsjetio da je Bjondi jedan od 513 italijanskih vojnika, uz još 45 preminulih, koji su prijavili “patološke promjene vezane za izloženost osiromašenom uranijumu koji je NATO masovno koristio na Balkanu” te da svi koji su radili ili rade na teritoriji Kosmeta i BiH imaju pravo na pružanje besplatnih zdravstvenih usluga u bilo kojoj civilnoj ili vojnoj zdravstvenoj ustanovi.

Drugu presudu, navodi Nedeljnik dobila je porodica Valerija Aleksandrea Melisa koji je preminuo 2004. od Hočkinovog limfoma, nakon što je 1999. godine a nešto manje od tri mjeseca bio u međunarodnim snagama na Kosmetu. Svakom od roditelja je dosuđeno 233.776,31 evro, a bratu i sestri po 58.444,08 evra.

U presudi se navodi da je Melisa u svakodnevnom izvršavanju zadataka na KiM bio “izložen uticajima i zračenjima poznate štetnosti”. Takva ocjena se potkrepljuje izveštajem naučnice Antoniete M. Gati da su analizirani uzorci njegove krvi sadržali čitav niz supstanci koje se dovode u vezu sa radioaktivnošću kojoj je bio izložen – što se u presudi naziva “Balkanskim sindromom”.

“Uprkos ovakvim rizicima, nikakve zaštitne mjere nisu primijenjene, niti su vojnici iz italijanskog kontigenta bili informisani o posebnim opasnostima kojima bi mogli biti izloženi, za razliku od kontigenata iz savezničkih zemalja, koji su primijenili mjere (naročito oni iz SAD i Velike Britanije) i obavijestili i saveznike o rizicima i preporučili usvajanje identičnih mera predostrožnosti”, navodi se u presudi suda u Kaljariju.

Prema dostupnim podacima, u bombardovanju SRJ, za 78 dana, bačeno je 15 tona osiromašenog uranijuma, od kojih su SAD “priznale 11 tona”, podsjeća Danas. Kako dodaje ovaj list, bačena je još uvek nepoznata količina plutonijuma i 25 tona baruta.