Svijetli likovi žena srpske istorije – Princeza Olivera
1 min read
Olivera Lazarević rođena oko 1373. godine. Umrla je posle 1444. godine. Bila je najmlađa kćerka kneza Lazara Hrebeljanovića i kneginje Milice, čukununuka Vukana Nemanjića. Imala je četiri starije sestre Maru, Jelenu, Draganu i Teodoru i dva brata Stefana i Vuka.
Olivera je 1390. godine data za ženu osmanskom sultanu Bajazitu I (1389 — 1402). Naime, posle Kosovske bitke Srbijom je, u ime maloljetnog kneza Stefana Lazarevića, vladala kneginja Milica.
Ona je ovaj teški vladarski i majčinski teret odluke o vazalstvu Turcima i davanju Olivere u harem podijelila sa preživjelim plemstvom i crkvenom jerarhijom. Tako je konačnu odluku o slanju Olivere u sultanov harem donio Državni sabor, krajem 1389. godine. Pored slanja Olivere Bajazitu, Lazarevići su se obavezali i na vazalne obaveze prema Osmanlijama koje su podrazumjevale plaćanje godišnjeg danka i redovno izvršavanje vojnih obaveza.
Plakale su zvezde, Nebo svekoliko!
I u polju žito! I u pevu ptica!
Kob strašnoga sloma, da l’ oseti iko,
ko kći Olivera, i mati – Milica.
Prćija joj beše celog roda muka!
Jastučnice vezle sve sestrinske suze!
Lepotu joj ubra krvnikova ruka!
Kao dunju s grane, nezasit je uze!
Prema predanju, put iz rodnog Kruševca ka Drenopolju srpski narod je Oliveri posuo ružama. Među stotinama žena u haremu Olivera je postala jedna od četiri sultanove zakonite žene – kadune.
Princeza Olivera je morala biti žrtvovana. Časno, ponosno, uz patrijarhovu saglasnost, dostojno imena svoga oca, krupnim koracima je ispraćena na istok, u prestonicu Jedrene. Malo ko je slutio kakav će trag i značaj ostaviti u narednim godinama.
Prema postojećim izvorima Olivera je bila „vanredno lepa i imala je veliki uticaj na strastima odanog Bajazita“, tako je uspela da „i u sultanskome haremu održi prvo mesto, i da zadobije i održi ljubav besnog Bajazita“. Za sve vrijeme boravka u haremu Olivera je ostala u pravoslavnoj vjeri.
Posle bitke kod Angore (Ankare) 1402. godine, gdje je tatarski emir Tamerlan nanio težak poraz Osmanlijama i zarobio sultana Bajazita, zarobljeništva je dopala i Olivera. Prema osmanskoj tradiciji, Bajazit je 8. marta 1403. u tatarskom ropstvu na kraju izvršio samoubistvo. Olivera je oslobođena iz zarobljeništva tokom 1403. zahvaljujući poslanstvu koje je njen brat Stefan Lazarević, tada već despot, poslao Tamerlanu.
Vratila se u Srbiju 1403. godine i nešto kasnije se trajno nastanila na dvoru svoga brata despota Stefana u tadašnjoj prestonici Beogradu. Sve do njegove smrti, bila mu je „verni pratilac, drug i savetnik, podstrekač i tešitelj“
Često je putovala kod sestre Jelene – Jele Balšić u Dubrovnik, Zetu i Hercegovinu.
Princeza Olivera nije se više udavala i nije imala potomaka. Poslednji put, ona se pominje u dokumentima iz 1443. godine. Smatra se da je umrla posle 1444. godine i ne zna se gde je sahranjena. „Žrtvu princeze Olivere za spas naroda i otadžbine posle Kosovske bitke, srpski narod je još za njenog života veoma visoko cenio. Ona je smatrana žrtvom biblijskog karaktera, bogougodnom i hristolikom žrtvom, prinetom iz slobode, ljubavi i poslušanja prema svome rodu i otačastvu.“
