Svečano veče – Matica 200 godina

U utorak, 25. marta, u Nikšiću je upriličeno svečano veče Matica – 200 godina. Povodom jubileja najstarije kulturne i naučne ustanove Srba govorili su predsjednik Matice srpske prof. dr Dragan Stanić, urednik Letopisa Matice srpske Selimir Radulović, generalni sekretar Matice dr Milan Micić i član Izvršnog odbora Matice srpske – Društva članova u Crnoj Gori doc. dr Goran Radonjić. Program je vodio Luka Spasojević.

Prof. dr Dragan Stanić se u svom izlaganju osvrnuo na istorijski put razvoja Matice srpske, ukazao na  ulogu pojave srpske štampe u tom procesu, kao i na značaj Letopisa za njeno konstituisanje:

„Georgije Magarašević je publikovao Objavljenije o Serbskoj letopisi juna 1823. godine. Tu je jasno izložio šta je sadržaj prvog broja časopisa i koje su glavne teme. Već u Objavljeniju vidimo šta treba ovaj časopis da bude. Jedan cilj je da se njeguje sve ono što je književnost srpska i svijest o onoj tradiciji koja je relevantna, ali, čak, ispred ovog cilja je razvoj svekolikog znanja šta su Srbi, kakav je to narod i u kakvom svijetu oni žive. Drugi cilj je veza sa sveslovenskim horizontom, dakle da razvijamo znanje o tome šta Srbi znače u slovenskom svijetu. Treći cilj se odnosi na da je osnivača časopisa bilo veoma važno da dobro znaju kakav je taj svijet kome pripadamo, a to se, tada, dominantno odnosilo na Evropu“.

Prof. Stanić je istakao da su ovo vrijednosti na čijim osnovama je formirana Matica srpska.

„Magarašević radeći u gimnaziji nije mogao da učini sve ono što je neophodno za život časopisa. Tada se on počeo žaliti svojim prijateljima i u Novom Sadu, i u Pešti, Budimu i na drugim mjestima, navodeći da će časopis najvjerovatnije morati da prestane da izlazi. Na scenu tada stupaju preduzimljivi, uglavnom trgovci, ljudi sposobni za poslovne poduhvate i oni su obezbijedili jednu formu. Napravljen je krug od sedmorice osnivača nove ustanove i ta ustanova je nazvana Matica srpska“, naveo je predsjednik Stanić.

Urednik Letopisa Matice srpske Selimir Radulović je kazao je da je taj časopis pretežno književnog karaktera, ali da su u njemi prisutni i sadržaji iz drugih oblasti.

„Prema raspoloživim podacima u Evropi, ali i u čitavom svijetu Letopis Matice srpske je najstariji časopis koji do naših dana izlazi u kontinuitetu. Časopis je osnovan 1824. godine, uređivan u Novom Sadu, a štampan u Budimu. Progam časopisa izložen je u prvoj svesci bio je široko koncipiran i težio je da obuhvati sve što se na književnom i kulturološkom planu zbivalo kod Srba i ostalih slovenskih naroda“, naveo je Selimir Radulović.

„Onih sedam ljudi, onih sedam Srba koji su 16. februara 1826. godine osnovali Maticu srpsku tačno su znali šta je iza njih i tačno su znali šta je ispred njih. Ljudi koji su formirali Maticu srpsku rauzmjeli su šta se desilo sa njihovom narodom u prethodnom vremenu i razumjeli su kakvi zadaci očeuju njihov narod. U svom djelovanju su spojili dvije stvari – sačuvali su srpski identitet, jezik, pismo, srpsko istorijsko sjećanje, a istovremeno su prihvatili srednjoevropsku kulturu. Kao takvi razumjeli su da se u sve ono što čini jedan narod može samo sačuvati kroz razvoj kulture, obrazovanja i znanje“, istakao je dr Milan Micić, generalni sekretar Matice srpske.

U ime Matice srpske – Društva članova u Crnoj Gori prisutne je pozdravio doc. dr Goran Radonjić i naveo da „o tome da smo mi narod sposoban za istrajnost i dosljednost govori postojanje nekih institucija među kojima je i Matica srpska“.

„I kad dođemo u situaciju da nam je ugrožena zajednica, ono što nas može održati to je kultura. Dakle, u tom smislu kulturna misija koja je od samog osnivanja bila važna za ovu našu instituciju i dan danas ne gubi na značaju. Ona je, naravno, i dio šire društvene misije koja ima u vidu i jedno osjećanje zajedništva. Podsjetio bih i na stih iz pjesme Spomen na Ruvarca Laze Kostića čiji dio glasi: ’Ja sam Matičar’. Dakle, ne samo što ona naš kulturni i nacionalni identitet podstiče, ona govori o identitetu svakog od nas. Šta znači biti Matičar? Biti neko ko radi u svakom trenutku za dobro našeg naroda. U tom pogledu za pohvalu jeste i držanje srpske elite, tog Save Tekelije, te Marije Trandafil u čijoj kući i zadužbini je sada sjedište Matice“.

U nastavku izlaganja profesor Radonjić se osvrnuo na nastanak i rad Matice srpske – Društva članova u Crnoj Gori.