Ropstvo

Na današnji dan, 22. marta 1794. godine Kongres SAD usvojio zakon kojim je američkim brodovima zabranjen prevoz crnih robova iz Afrike u Ameriku.

Najraniji izvor u kome se pominje ropstvo je Hamurabijev zakonik (Mesopotamija, oko 1800. p. n. e.) iz koga se vidi da je već tada bilo široko rasprostranjeno i prihvaćeno. Istorija ropstva u antičkom svijetu je blisko povezana sa ratovanjem.

Izvori iz Mesopotamije, Egipta, Izraela, Grčke, Rima, Persije, Kine, civilizacija Maja, Asteka i Indije obiluju pomenom ropstva u ratnom kontekstu. Ratni zarobljenici su najčešće završavali kao roblje na imanjima pobednika. U mnogim zajednicama, broj robova je daleko premašivao broj slobodnih ljudi. Prema roblju se svuda postupalo okrutno, ali ne i krajnje surovo jer su bili „skupocjena roba“. Ropstvo se pojavljuje prije pisane istorije na svim kontinentima. Poslije usvajanja pisane riječi, primjeri ropstva bilježe se među raznim plemenima Germana, Vikinga, Arapa, Indijanaca, u Africi, na Novoj Gvineji, Novom Zelandu.

Dužničko ropstvo se takođe pojavljuje jako rano. U Homerovoj Grčkoj bilo je rijetko ali zakonito da gospodar bije ili ubije roba. Egipćani su roblje dovodili iz ratnih pohoda ili su ih kupovali. U Egiptu nije bilo mnogo roblja. Zemlju su obrađivali slobodni seljaci a uprkos raširenom vjerovanju, piramide su gradili slobodni radnici. Svi robovi bili su u vlasništvu faraona i nijesu prodavani ostalim građanima. Faraoni su imali običaj da pokanjaju roblje sveštenicima i vojskovođama. U Rimu oko 15% do 20% populacije bili su robovi. Položaj roba je zavisio i od vrste posla kojim se bavio, te su robovi koji su radili u gospodarevoj kući bili u znatno boljem položaju od robova zemljoradnika. Robovi u Rimu koji su učestvovali u pobunama često su završavali na raspeću. Život roba u drevnoj Kini je bio izuzetno težak. Mnoge imućne kineske familije su robove koristile za svaki teži rad u polju i kući. Na dvoru kineskih careva bilo je i više hiljada robova. Arapi su nalazili roblje prvenstveno po naseobinama i lukama istočne Afrike. Ovo je jedan od najstarijih poznatih puteva trgovine robljem i stotinama je godina stariji od transatlantske trgovine koju su vršili Evropljani. Robovi uhvaćeni na obalama istočne Afrike završavali su u Arabiji, na bliskom istoku, Persiji i na indijskom poluostrvu. Procjene broja Afrikanaca koji su ovako odvedeni sa kontinenta kreću se od 11 do 17 miliona od 650. godine do 1900. godine. Broj robova koje su Evropljani odveli u Ameriku je oko 11-12 miliona od oko 1500. godine do kasnih 1860-ih godina. U Osmanskom carstvu robinje su služile često samo kao sredstvo za produžetak loze Sultana, rađajući mu sinove i time jačajući njegovu moć ali samo ako su bile za njega vjenčane. Turci su u roblje odvodili balkanske narode i narode sa prostora južne Rusije. Budući da je najveći broj robova u Turskoj bilo hrišćanske vjere, ropstvo je prevashodno imalo religijsku a ne rasnu konotaciju. Elitne trupe turske vojske bili su janičari i gotovo svi su porijeklom sa Balkana.

Otkrićem Amerike i stvaranjem prvih kolonija počinje oko 1500. godine i transatlantska trgovina robljem iz Afrike za Ameriku. Odvođena su i prodavana čitava plemena i sela sa prostora zapadne Afrike koje čine današnje države Gvineja, Kongo i Angola. Poznati su slučajevi preko 250 pobuna Afrikanaca robova na brodovima koji su ih odvodili u daleki Novi Svijet. Evropske zemlje koje su učestvovale u ovoj trgovini bile su Francuska, Britanska imperija, Portugalija, Španija, Belgija, Holandija a u mnogim su drugim državama postojale firme koje su se time bavile. Robovi su odigrali izuzetno važnu ulogu, naročito u ekonomskom smislu, u svim robovlasničkim društvima. Takva je situacija i sa zemljama kao što su Brazil, Bermuda, Kuba, Haiti, Jamajka, Dominikanska Republika i SAD. Netrpeljivost između robovlasničkog juga i naprednijeg sjevera u SAD oko pitanja ropstva smatra se jednim od uzroka Američkog građanskog rata 1861. godine.

Priredio: Miomir Đurišić, Mitropolija