Raković za makedonske medije: Eto šta Fanar želi od Makedonske pravoslavne crkve – PROMENA IMENA JE TEK POČETAK!

dr Aleksandar Raković, istoričar, naučni savetnik Instituta za noviju istoriju Srbije u Beogradu, intervju za Infomaks

Danas nećemo govoriti o istoriji, već o savremenim dešavanjima u pravoslavnom svetu i želeli bismo da vam postavimo nekoliko pitanja

Pre svega, molim vas da mi kažete kako je završen proces za dobijanje aftokefalnosti MPC od strane SPC, odnosno kakav je kanonski ispravan postupak sa Vraniškovskim i njegovim episkopima dalje?

Proces kojim je Srpska pravoslavna crkva (SPC) dodelila autokefalnost Makedonskoj pravoslavnoj crkvi (MPC) bio je u potpunosti ispravan kanonski postupak. Naime, Makedonska pravoslavna crkva je, svojom voljom i sa saglasnošću Srpske pravoslavne crkve, 16. maja 2022. uspostavila kanonsko jedinstvo sa SPC i vraćena je u autonomni poredak, u okviru Patrijaršije sa sedištem u Beogradu. Potom je Makedonska pravoslavna crkva 18. maja 2022. zatražila od Srpske pravoslavne crkve da joj dodeli autokefalnost. U skladu sa novonastalim okolnostima potpunog razumevanja, crkvenog reda i kanonskog jedinstva, Srpska pravoslavna crkva je 20. maja 2022. jednoglasnom odlukom svih njenih arhijereja na zasedanju Svetog arhijerejskog sabora SPC donela odluku da se Makedonskoj pravoslavnoj crkvi dodeli autokefalnost. Stoga je patrijarh srpski Porfirije 5. juna 2022. u Beogradu uručio arhiepiskopu Stefanu Tomos o autokefalnosti Makedonske pravoslavne crkve.

Ostalo je potom, da se tokom narednih meseci, razreši i pitanje integracije odnosno reintegracije jerarhije Pravoslavne ohridske arhiepiskopije (POA), na čelu sa arhiepiskopom Jovanom Vraniškovskim, u sastav Makedonske pravoslavne crkve. Nakon jednogodišnjih bratskih razgovora patrijarha Porfirija i arhiepiskopa Stefana, kao i drugih arhijereja SPC, MPC i POA, Sveti arhijerejski sabor SPC je na zasedanju od 14. do 20. maja 2023. doneo odluku – kada je reč o Pravoslavnoj ohridskoj arhiepiskopiji – „o dodeljivanju kanonskog otpusta jerarhiji ove autonomne Crkve od strane Srpske Pravoslavne Crkve i njenom integrisanju u Sinod Makedonske Pravoslavne Crkve u skladu sa sveštenim kanonima i Ustavima naše dve pomesne Crkve, kao i ranije postignutim dogovorom Sinodâ sve tri crkvene strukture“.

Time je, što se Srpske pravoslavne crkve tiče, s njene strane ovaj postupak uspešno okončan. Sada je na Sinodu Makedonske pravoslavne crkve, koji zasedanje počinje 20. juna 2023, da donese odluku o kanonskom prijemu arhijereja nekadašnje Pravoslavne ohridske arhiepiskopije u sastav Makedonske pravoslavne crkve, da onima koji već bili eparhijski arhijereji dodeli eparhije, čime oni nadalje postaju članovi Sinoda Makedonske pravoslavne crkve.

Da li je Tomos koji je SPC dala MPC kanonski i potpun jer u Makedoniji određeni krugovi u crkvi i medijima tvrde da SPC nije imala pravo da tomos preda MPC?

Ponavljam, Tomos o autokefalnosti koji je Srpska pravoslavna crkva izdala Makedonskoj pravoslavnoj crkvi je kanonski ispravan i sasvim potpun. Naime, Srpska pravoslavna crkva se držala odluke koja je, oko procedure davanja autokefalnosti, doneta 2016. na Kritskom saboru. Prema toj odluci, Majka-Crkva odlučuje o tome da li su se stekli uslovi za dodeljivanje autokefalnosti Ćerki-Crkvi, a potom predlaže ostalim autokefalnim Pravoslavnim crkvama da potvrde i priznaju tu novu autokefalnu Crkvu.

Srpska pravoslavna crkva je, naravno, Majka-Crkva Makedonskoj pravoslavnoj crkvi koju je 1959. učinila svojom Ćerkom-Crkvom time što joj je dodelila autonomni status. Oko toga ne može biti dilema. No, da bi autokefalnost Makedonske pravoslavne crkve bila do kraja zaokružena, njenu autokefalnost treba da priznaju ostale Pravoslavne crkve. Srpska pravoslavna crkva je dostavila Tomos o autokefalnosti Makedonske pravoslavne crkve svim autokefalnim Pravoslavnim crkvama kako bi i one usvojile ovu odluku.

Da li imate bilo kakvu informaciju o zahtevima Carigradske Patrijaršije upućenim MPC-OA i da li su ti zahtevi u pravoslavnom duhu i kanonski tačni, zapravo da li je MPC-OA zapravo potreban tzv. drugi Tomos iz Carigrada, zbog čega Carigrad uslovljava MPC da ispuni te njegove zahteve za davanjem tzv. drugog Tomosa?

Carigradska patrijaršija je tražila je od Makedonske pravoslavne crkve da odbaci Tomos o autokefalnosti koji joj je dodelila Srpska pravoslavna crkva. Pritom, Carigradska patrijaršija ima nameru da dodeli svoj Tomos – ne znamo kakve prirode – Makedonskoj pravoslavnoj crkvi ako se MPC odrekne svog makedonskog imena, odrekne makedonskih eparhija u dijaspori u korist Carigradske patrijaršije i svede se samo u granice Republike „Severne“ Makedonije.

Još jedan aktuelan politički uslov Carigradske patrijaršije je da Makedonska pravoslavna crkva prizna Epifanijevu paracrkvenu organizaciju u Kijevu. Ukoliko bi se Makedonska pravoslavna crkva opredelila za taj korak da prizna Epifanijevu strukturu u Kijevu, to bi bio korak sasvim nasuprot sestrinskoj odluci Ruske pravoslavne crkve da u potpunosti prizna Tomos o autokefaliji koji je Srpska pravoslavna crkva izdala Makedonskoj pravoslavnoj crkvi. Naime, samo je Ruska pravoslavna crkva priznala baš sve identitetske elemente autokefalnosti – ime, teritorijalni opseg i organizaciju – Makedonske pravoslavne crkve.

Pritom, ni sve grkofone Pravoslavne crkve nisu priznale odluku Carigradske patrijaršije da se Epifanijevoj strukturi dodeli autokefalija. Od Makedonske pravoslavne crkve se, dakle, traži da bude prva slovenska Pravoslavna crkva koja bi priznala Epifanijevu strukturu i da u tome bude brža od makar dve grkofone Pravoslavne crkve. Nema potrebe da Makedonska pravoslavna crkva narušava odnose sa Ruskom pravoslavnom crkvom koja joj je izašla u susret i pružila ruku.

Verujem da Makedonska pravoslavna crkva neće prihvatiti nijedan od carigradskih uslova koji ugrožavaju njen identitet, teritorijalni integritet i sestrinske odnose sa drugim Pravoslavnim crkvama – da bi joj Carigrad izdao svoj Tomos. Jer u tom Tomosu bi bilo po stavkama pobrojano čega se sve Makedonska pravoslavna crkva odrekla da bi – prema carigradskim merilima – možda jednog dana bila autokefalna.

Da li je od ikakvog značaja to što neke pomesne pravoslavne crkve koje su prihvatile Tomos o aftokefalnosti SPC u MPC-OA daju vlastita eufemistička imena MPC u svojim diptihima, nazivajući ne punim ustavnim imenom, već druge naziv Pravoslavna crkva u Severnoj Makedoniji itd?

Srpska pravoslavna crkva ostavila je na volju Makedonskoj pravoslavnoj crkvi da se sa grkofonim Pravoslavnim crkvama dogovori oko imena koje će se koristiti u njihovoj međusobnoj komunikaciji. No, očito je da i Bugarska pravoslavna crkva i Rumunska pravoslavna crkva – koje su priznale Tomos o autokefalnosti Makedonskoj pravoslavnoj crkvi – imaju drugačije tumačenje imena. Najvažnije je da Makedonska pravoslavna crkva zaokruži autokefalni status, bez obzira na nesuglasice oko imena, ali da se ne odrekne svoje organizacione celine koju zajedno sa Republikom Makedonijom čini makedonska dijaspora. Makedonski narod to ne bi mogao da podnese.

Kako ocenjujete budući razvoj događaja u pravoslavnom svetu?

Ne znam. Videćemo.

Izvor: infomax-mk