Protojerej-stavrofor Gojko Perović: Odani crkvi i kralju
1 min read
Ovdje, kod nas, niko nikad nije dijelio Crkvu, niti je, ne daj Bože, „pravio“ neku drugu, pored Jedne i jedine bez obzira na različita politička pa i identitetska uvjerenja.
Kada je prije sto godina izvršeno ujedinjenje južnoslovenskih naroda a istovremeno i državna integracija srpskih narodnih teritorija, Crnogorci su ostvarili sopstveni ideal i cilj svih njihovih novovjekovnih vladara. Način na koji je to ujedinjenje izvršeno donio nam je unutrašnje razmimioilaženje po političkoj osnovi, i nesrećno prolivanje bratske krvi u nemirima koji su uslijedili poslije 1918. Nijesmo se mogli složiti je li nam važnija sama država koju su preci stvarali, ili ostvarenje predačke ideje kojoj je ta ista država težila? Ogoljena istorijska fakta govore, da je tom prilikom, jednog istinski rodoljubivog vizionara i vlastodršca (diktatora), zamijenio drugi isti takav. A kako i ne bi bio isti, kad mu je bio rođeni unuk?!
U takvim istorijskim okolnostima došlo je i do uspostavljanja jedinstva Pećke patrijaršije pod imenom Srpske pravoslavne crkve. Po tom pitanju nije bilo nesuglasica. Pravoslavna crkva sa prostora bivše Kraljevine Crne Gore sa svim svojim sveštenstvom, ušla je u sastav SPC. Čak je i crnogorska vlada u egzilu, koja nije bila saglasna sa formom političkog ujedinjenja, crkvenom ujedinjenju prigovorila samo to što se novo crkveno sjedište seli iz Peći u Beograd. Ni slova protiv pristupanja Cetinjske mitropolije i susjednih eparhija, obnovljenoj Patrijaršiji!
A da li su baš svi crnogorski sveštenici podržali crkveno ujedinjenje? Ovih dana, u našim medijima se manipuliše ličnim sudbinama nekolicine sveštenika koji su bili pristalice kralja Nikole ali sad ću sve da objasnim. Riječ je o desetak čestitih ljudi (što sveštenika, što bogoslova), koji su se momentalno stavili na stranu političkog ustanka koji je podržavao povratak kralja Nikole u zemlju, a da pri tom niti jedan od njih nije istupio iz svešteničke službe u obnovljenoj SPC, niti dovodio u pitanje crkveno ujedinjenje. Poređenja radi, u njihovo vrijeme imamo četiri crnogorska arhijereja i jednog đakona koji su potpisali akt o crkvenom prisajedinjenju, a imamo oko 20-ak domicilnih sveštenika koji su aktivno učestvovali u radu Podgoričke skupštine. Većinsko preostalo sveštenstvo, koje nije bilo politički aktivno, podržalo je integrativne procese. Ali, vratimo se našim federalistima/zelenašima u mantiji. Oni su podjednako i istovremeno posvjedočili svoju odanost Božijoj crkvi, a i kralju sa kojim su proveli svoj životni vijek.
Za arhimandrita Nikodim Janjuševića stvarno bi se moglo reći da je u periodu od 1919. do 1926. bio ne samo u političkom izgnanstvu, već i u nekoj vrsti crkvene izolacije. Niko ne može, sa sigurnošću, da objasni šta je radio u Americi nekoliko godina, u crkvi Svetog Vasilija Ostroškog kod Detroita, ali znamo da je za svoje aktivnosti i odanost starom kralju, od crnogorske vlade, odlikovan „Obilića medaljom“. Međutim, to i nije od presudnog značaja, pošto se uskoro vratio u Crnu Goru i nastavio službu kao klirik SPC, pomilovan od kralja Aleksandra. Baš ovom kralju je, kao nastojatelj manastira Župa kod Nikšića, Nikodim podigao spomen-česmu, pa je, sve skupa uzevši, u ovoj ličnosti teško naći nekog dosljednog oponenta ujedinjenju. Ubijen je 1941, kad je ubijena i Kraljevina Jugoslavija.
Dvorski sveštenik Antonije Jakšić, napustio je Crnu Goru još u januaru 1916, zajedno sa kraljem Nikolom, ali je već 1921. vraćen u zemlju i pomilovan. Služio je kao paroh SPC, sve dok ga domaći komunisti nijesu osudili na robiju 1945.
Sveštenik Miloš Turčinović je kao civil bio u političkom egzilu u Gaeti. Po povratku u zemlju je rukopoložen za paroha čevskog SPC i na toj službi postradao od komunista 1945. Slična je sudbina i popa Pavića Kekovića, koji je po povratku iz Gaete rukopoložen, i postavljen na službu paroha u Banjanima, gdje su ga komunisti likvidirali 1942. Eto kakva nam je istorija. Navodni borci za „nacionalnu samobitnost Crnogoraca, ubijali su „bez suda i presude najodanije saradnike kralja Nikole samo zato što su ovi bili sveštenici crkve Božije.
Protojerej Simo Martinović poznat je kao federalista po političkom opredjeljenju, naklonjen učesnicima Božićnog ustanka. Međutim, nikada nije doveo u pitanje svoju službu u SPC, u kojoj je sticao visoka crkvena zvanja, među kojima i titulu „arhijerejskog zamjenika“. Takođe, pop Ilija Jovićević, svojevremeno interniran u Sarajevo, kao protivnik političkog ujedinjenja, ubrzo je vraćen u Crnu Goru, gdje je do kraja života obavljao službu paroha ceklinskog, Mitropolije crnogorsko-primorske SPC.
Iz konadžijskog kraja, u Gaeti su boravili sveštenik Ilija Kapa i teolog Milo Kapa. Obojica su se 1921. vratili u domovinu. Prvi se upokojio kao paroh konadžijski SPC, a drugi je bio dugogodišnji profesor međuratne Cetinjske bogoslovije i nastavnik vjeronauke u svetovnim školama Zetske banovine.
Vrlo privržen kralju Nikoli i akterima Božićnog ustanka bio je i protojerej Jovan Jovetić, koji se upokojio pred Drugi svjetski rat kao penzionisani paroh ćeklićki SPC, vrlo radan i aktivan sveštenik Mitropolije na obnovi ćeklićkih hramova upravo u periodu poslije 1920.
Ovaj spisak časnih crnogorskih sveštenika završavam imenom uglednog protojereja-stavrofora Mihaila Borozana, koji je, još kao momak bio učesnik Božićnog ustanka, nesumnjivi pristalica kralja Nikole, nasuprot vlasti dinastije Karađorđevića. Po okončanju ustanka, on završava Cetinjsku bogosloviju i život provodi kao ugledni sveštenik, najprije paroh kosijerevsko-bokovski, a potom i cetinjski. Upokojio se kao arhijerejski namjesnik Cetinjskog mitropolita Danila Dajkovića.
Ne bih da se opredjeljujem između političkih opcija koje su prije sto godina dijelile Crnogorce. Sad nam treba jedinstvo, a ne međusobne podjele. U tom smislu i podsjećam javnost kako nikada u istoriji nije bilo crnogorskih sveštenika koji su radili protiv kanona i jedinstva Pećke patrijaršije, ma kakvi da su bili njihovi lični politički stavovi. Jer, Pećka patrijaršija je, kako piše Sveti Petar Cetinjski, slava mu i milost „mati svijeh srpskijeh crkavah, u koju su patrijari naši stojali i koju su cari naši ogradili“. (Poslanica Crnogorcima i Brdanima, 1822.)
Autor: stavrofor-protojerej Gojko Perović, rektor Cetinjske bogoslovije
Oče moj Gojko, bogougodniče, uvaženi i mudri pastiru naš, pregaoče pravoslavne i narodne sloge Bog Te čuvao i blagoslovio!
Odavno smo slutili da su Perovićima najmiliji zelenaši u mantijama.
Malo smo vam krvi pustili.
Pokaj se otpadnice!
Oče Gojko.
Crkva poštuje svaku vlast i
svoje ustrojstvo .
Vlast čuva svoje interese
a Crkva svoje .
Đe je tu Narod ?
Pogubi se Božje stado , Oče, nestade,
a vi „guslate “ preostalim “ bravima „
Za pocetak, povrni se u Crkvu, molitva je dobra!
Tako divno rečeno.Dakle :,,odani Kralju i crkvi!!!,,.
Odličan tekst! Hvala, oče Gojko!
Pametan, odmjeren, dokumentovan
Ovaj tekst je još jedan od potvrda da crv nepomirljive federalističke politizacije svijesti dijela srpskog sveštenstva u Crnoj Gori, uzrasle na tlu sistematske razgradnje jedinstvene svetosavske crkveno-narodne samosvijesti i razobručenih plemensko-dinastičkih sujeta i samoživosti doveo do potonjeg komunjarskog i današnjeg pseudocrkvenog separatističkog crvotočenja i raspopovske montenegrinske truleži. Najpre su rasrbljeni sveštenici svetosavske Crkve, iz dubine zaborava sopstvenih crkveno-narodnih jevanđeljskih i istorijskih predanja, nerijetko u dosluhu sa bogobornim komunistima, nepomirljivo zastupali političko nejedinstvo i podijeljenost dviju država srpskog naroda Srbije i Crne Gore, ne gubeći uglavnom osjećanje za svetinju Crkve, a onda su njihovi duhovni izdanci, pelcovani vekovnim jezuitskim i sedamdesetogodišnjim komunističkim pustahijstvom, dakle, današnji montenegrinski političari na vlasti, ogrezli u bezboštvu, udarili na svetinju Crkve, istakavši na pogonu uspostavljenih političkih podjela i državnog raskopa, i zahtjev za crkvenim nejedinstvom, za raskoljivanjem Srpske svetosavske Crkve koje bi dovelo do konačnog ”preloma mozgova” i konačnog političkog i crkvenog raskida pravoslavnih Srba Crne Gore sa jednokrvnom i jednovjernom braćom u ostalim srpskim zemljama. Iako mu to ovoga puta vjerovatno nije bila namjera, autor nas je zapravo podsjetio na jevanđeljsku Hristovu istinu koju i danas osjećamo na sopstvenoj sve dublje razdiranoj i krvotočivoj koži – da carstvo koje se podijeli naprosto ne opstaje te da treba aktivno težiti ucjeljivanju a ne komadanju preostalih duhovnih i političkih sila svetosavskog naroda na Balkanu.
Bravo i hvala za ovaj sjajni tekst, oče Gojko!
Odani kome Kralju, gospodine Peroviću ? Onome koji je u intervju Njujork Tajsmu 1919 ovako govorio: Nema sumnje da ste čuli ovo moje svjedočanstvo i aneksiju moje države od strane Srbije. Pa, to je bilo izglasano od rugla od parlamenta kojeg su nazvali Velika skupština – naziv, koji ne postoji u našem ustavu. I da nije bilo izglasano ni od koga, bilo bi izglasano od grupa i razbojnika koji su radili u korist Srbije.
…Gospodin Pašić, srpski državnik, spletkario je jedanaest godina da anektira Crnu Goru, ali nije blizu svom cilju, zato što odbijam da povjerujem da bi saveznici odustali od principa samoopredjeljenja za koje su se borili ili da bi dozvolili da jedna od najmanjih nacija bude žrtvovana zbog ambicija susjeda.
…Ono na šta se žalim jeste nezahvalnost. Borio sam se tri rata za tu istu Srbiju…I šta je moja nagrada? Ova bratoubilačka invazija na slobodu mog naroda.Mi čekamo pravdu Mirovne konferencije i oslanjamo se na obećanja velikih sila. Računamo na odgovarajući pristup našem moru zato što zavisimo od našeg uvoza zarad egzistencije.
Moramo dobiti Skadar. … Skadar je naš etnološki, istorijski i geografski.U nastavku, mi treba da posjedujemo Boku Kotorsku, koja je prvi prirodni ulaz u moju zemlju. Bosna i Hercegovina su takođe tradicionalno crnogorski“.(“New York Times”, 29. January 1919., “MONTENEGRIN KING PUTS HOPE IN ALLIES-Relies on Peace Conference to prevent Annexation of His Country by Serbia”) ?!! Dijeli li Mitropolija Vaše stanovište? Je li to u Vašoj osobi Mitropolija Crnogorsko-primorska SPC istupila protiv Velike podgoričke skupštine i jesu li i za nju Crnogorci koji su bili za Ujedinjenje – ”bande i razbojnici”, kako je govorio ovaj u starosti izmanipulisani vladar, kralj koji je, spasavajući svoju glavu, ostavio svoj narod na milost i nemilost sutrougarskim okupatorima i koji je pred kraj života spletkama naveden da se odrekne gotovo svega čime je najveći dio svoga života živio?!