Priredbe u Beogradu 2017. godine

Piše: Saša Nedeljković
član Naučnog društva za istoriju zdravstvene kulture

Posle završetka izložbe „Ko je Soko taj je Jugosloven“ u Muzeju Jugoslavije u Beogradu u Belom dvoru bila je otvorena izložba „Kraljevska porodica i Sokoli“ od 31. marta 2017. do 14. aprila 2017. Postavka izložbe je pripremljena u organizaciji dvora i Saveza Srpskih Sokola. U okviru izložbe posetioci su imali priliku da vide sokolske zastave, uniforme, štafete, značke, razglednice, fotografije, brojne važne istorijske dokumente, kao i predmete i svedočanstva koja su govorila o vezi kraljevske porodice i Sokola.

U Kinoteci u Beogradu u okviru „XIX festivala nitratnog filma”, 13.6.2017. prikazani su filmovi koje su snimili Česi posle Prvog svetskog rata. Filmovi su bili dokumentarni i turistički. Snimili su dolazak delegacije Narodne skupštine Kraljevine SHS u Prag. Kao sveslovenska organizacija čehoslovački sokoli su priredili manifestacije tokom boravka delegacije u Čehoslovačkoj. Prikazana je i uzvratna poseta delegacije od 70 članova čehoslovačke skupštine Jugoslaviji od 2. do 12. oktobra 1926. Sokoli su svuda učestvovali u dočeku delegacije. Položeni su venci na spomenik Neznanom junaku na Avali. Posetili su Beograd, Mladenovac, Skoplje (…) Deo snimljenog materijala korišćen je u dokumentarnom filmu „Jugoslavija“ iz 1926.

Na početku novembra 2017. članovi sokola u Beogradu obeležavali su 126 godina od pojave Sokolstva u Srbiji. U petak, 3. novembra 2017. na Novom Groblju su predstavnici Fakulteta sporta i fizičkog vaspitanja, učesnici naučnog skupa i predstavnici sokolskih saveza i društava položili vence na grobove Steve Todorovića, dr Vladana Đorđevića i dr Vojislava Rašića. Obišli su i grobove Nikole Pašića, Serdara Janka Vukotića, Ljube Jovanovića (…) Pre polaganja venaca održani su govori o zaslugama velikana za pojavu i razvoj organizovanog telesnog vežbanja i sokolstva u Srbiji. Posle polaganja venaca učesnici su posetili dvor Karađorđevića na Dedinju. Obišli su prizemlje dvora i kapelu.

Na Fakultetu sporta i fizičkog vaspitanja na Košutnjaku 4. novembra 2017. otvoren je Naučni skup „160 godina od početka organizovanog telesnog vežbanja (1857) i 126 godina od pojave sokolstva u Srbiji (1891). Uz fakultet naučni skup su organizovali Sokolski savez Srbije, Sokolski savez Beograda i Sokolsko društvo Beograd Matica. O svojim radovima, između ostalih, govorili su dr. Vladan Vukašinović, Jevđa Jevđević (…) U holu fakulteta bila je priređena izložba o sokolima. Bile su izložene publikacije, lične stvari i fotografije. Između ostalog tabla Škole za telesno vaspitanje Kraljevine Jugoslavije.

Istog dana sokoli i sokolice prisustvovali su priredbi „Srpsko-hrvatski memento” u dvorani Opštine Stari Grad. Priredbu su organizovali Zajednica Hrvata u Beogradu, knjižnica i čitaonica „Tin Ujević” i opština Stari Grad. Nastupili su etno-pevačka grupa „Izvor”, KUD „Petrova gora” iz Korduna, pevački hor „SKD Prosvjeta” iz Splita i klapa HKPD „Jelačić” iz Petrovaradina.

Prikazan je dokumentarni film o „Manastir Krupa”. Manastir je jedan od simbola za srpski narod u Dalmaciji. U svom govoru jedan od govornika je istakao da društva koja su učestvovala na priredbi ne grade kineske zidove između Srba i Hrvata. Sokoli podržavaju takve aktivnosti i zato su prisustvovali priredbi kako prošle tako i ove godine. Posetiocima su podeljeni ovogodišnji brojevi časopisa „Srbsko-dalmatinski almanah” koji izdaje Prosvjeta iz Zagreba i „Srpsko Kolo”. Poslužene su suve smokve, domaće vino, loza i prošek.

U nedelju 5. novembra 2017. Sokolsko društvo Beograd Matica priredilo je svoju plesnu reviju u Domu kulture Vuk Karadžić u Bulevaru kralja Aleksandra. Reviju je vodio Aleksandar Aničić, predsednik Sokolskog društva Beograd Matica. Sokoli su učestvovali na Sajmu sporta „Srbija zemlja sporta” od 24. do 26. 11. 2017. Sem sokolskog štanda bila je prezentacija sokola 24.11.2017. Na štandu su bile izložene knjige koje su članovi sokola izdali i koje su govorile o sokolstvu.

Dan sokolskog filma priređen je 3. decembra 2017. u Muzeju Jugoslovenske kinoteke u Beogradu. Prikazani su prvi put predratni filmovi i to Sokolski slet u Splitu 21.8. 1910; Svesokolski slet u Pragu; Insert iz filma „Deseti slovenski novinarski kongres u Beogradu 27 juna/10 jula 1911(Srbija 1911.) koji je snimio Svetozar Botorić. Prikazana je sokolska parada; Deo filma „Dečja izložba i proslava dečijih dana u Beogradu 1922. Sokoli su učestvovali u povorci; „Svečana sokolska akademija – svečanost u Narodnom pozorištu” „Žurnal Novakovića” 1926. broj 1; „Svesokolski slet u Beogradu 1930” Česi 1930; „Javan čas sokolske omladine, vojske i sokola održan u Somboru 18. V 1930” u režiji Ernesta Bošnjaka; „Prvi svesokolski slet sokola kraljevine Jugoslavije”, Beograd juna 1930; „Zdrav duh u zdravom telu” – Sokolski film” Jugoslavija 1930; „Otkrivanje spomenika kralju Petru I u Kastvu” 1931; „IX svesokolski slet u Pragu češki 1932; „Sokolski slet u Zagrebu” 1934; „Jugoslovenski žurnal inserte „Sokolski slet u Ljubljani”, „Sokoli u Bosni” snimio Jugoslovenski prosvetni film 1932-1933. Vojislav Besarović prikazan je u sceni dodele zastave seoskoj sokolskoj četi; Delovi iz filma „Oj, letni sivi sokole” 1934. u režiji Kamila Breslera; „Poseta jugoslovenskih sokola Sofiji” 1939. i „Jugoslovensko sokolstvo na IX sletu bugarskih „junaka” jula 1939. u Sofiji” . Film koji je snimila firma Mišković iz Beograda bio je dužine 528 metara. Snimanjem je upravljao prof. Bogoljub Krejčik uz pomoć Jovana Šepe i Dragoljuba Atanackovića, članova Prosvetnog odbora SSKJ. Snimljeni su su svi važniji momenti sa sleta na kojem je učestvovalo preko 7.000 sokola i sokolica iz Jugoslavije.

Zbog snega i blokade saobraćaja usred polumaratona, samo najuporniji su došli u Muzej Kinoteke. Bili su članovi Sokolskih društava Beograd Matica, Zvezdara, Batajnica i Soko Avala. Na projekciji su bili i predstavnici sokolskih društava van Beograda. Prisustvovali su i ugledni građani Slobodan Jarčević i Vladan Caričić.

Sokoli će 2018. obeležiti nizom manifestacija stogodišnjicu pobede Srbije u Prvom svetskom ratu i učešće sokola u borbi za oslobođenje i ujedinjenje.