Potraga Srba za Ilovičkom krmčijom: Hrvatska ili Vatikan

Ilovička krmčija nastala 1262. godine najstariji je sačuvani prepis Nomokanona Svetog Save. Ovaj vrijedni rukopis Hrvati su tokom Drugog svjetskog rata ukrali iz srpskog Muzeja i prenijeli u Hrvatsku.

Gdje se danas to srpsko blago tačno nalazi, nije sigurno utvrđeno. Po jednim tvrdnjama Hrvati su ga 1995. godine predali Vatikanu, a po drugim se još nalazi u Zagrebu u biblioteci Hrvatske akademije nauka i umjetnosti, javlja Sputnjik.

Pokret za obnovu Kraljevine Srbije pokrenuo je inicijativu da se konačno utvrdi gdje se nalazi, i da se jedan od najvrijednijih dokumenata naše istorije konačno vrati tamo gdje i pripada.

Predlog da se država i crkva ujedine i zajednički zatraže nazad vrijednu srpsku baštinu upućen je Vladi Srbije i Srpskoj pravoslavnoj crkvi.

„Riječ je o izuzetno vrijednom dokumentu, jer se radi o jednom od prvih naših ostavština i pokazatelja koliko Srbija dugo postoji. Krmčija Svetog Save je nomokanon ili zbirka prvih građanskih i crkvenih spisa koje je Sveti Sava zajedno sa svojim učenicima skupljao. To je zbornik propisa iz Vizantije i možemo reći da je to prvi srpski Ustav“, objašnjava za Sputnjik predsjednik POKS-a Žika Gojković.

Zakonopravilo ili Krmčija regulisalo je veoma veliku oblast društvenih odnosa. Imalo je 70 glava: 6 uvodnih, 44 crkvenog prava i 20 svjetovnog prava.

Zakonopravilo nije samo puki prevod vizantijskih građanskih i crkvenih pravnih akata, nego sadrži i tumačenja koja je napisao Sveti Sava.

Sačuvano je više prepisa Savinog Zakonopravila.

„Imamo nekoliko prepisa: jedan se nalazi u Moskvi, četiri se nalaze u Srbiji, a ovaj najjvažniji još ne znamo sa sigurnošću gdje se nalazi. Najvažniji je zato što je iz 1262. godine, a svi ostali su kasnije načinjeni“, kaže Gojković.

Ilovički prepis nastao je u 13. vijeku u manastiru Svetog Arhanđela Mihaila na Ilovici, u današnjem manastiru Svetih Arhanđela kod Tivta, gdje se nalazilo sjedište Zetske episkopije.

Pisan je na pergamentu i ima 398 listova.

Iste godine kada je nastala Ilovička krmčija, načinjen je jedan prepis na bugarskom jeziku. Sa njega je 1284. godine sačinjen prepis za Rusiju, tzv. Rjazanska krmčija.

„Ilovačka krmčija je od nemjerljivog značaja za tradiciju ne samo našeg nego i ruskog naroda. Jer je i ruskom, isto kao i srpskom, poslužio kao osnova za izgradnju prvih zakonika kako crkvenih, tako i građanskih. Zato ima ogroman značaja i za nas i za našu pravoslavnu braću“, ističe Gojković.