Naučni skup: Podgorička skupština 1918. i ujedinjenje Crne Gore i Srbije (VIDEO)

Naučna ustanova Institut za srpsku kulturu iz Nikšića organizovala je danas naučnu konferenciju na temu „Podgorička skupština 1918. i ujedinjenje Crne Gore i Srbije“. Ovaj naučni skup održan je u Srpskoj kući u Podgorici, uz direktan prenos koji ste mogli da pratite na našem portalu.

Ovu naučnu konferenciju, otvorio je dr Budimir Aleksić, u učešće u raspravi su uzeli: profesor dr Savo Marković, pravni fakultet Megatrend, dr Žarko Leković sa Istorijskog instituta Crne Gore, Rajo Vojinović, Mitropolija crnogorsko-primorska, Goran Kiković, istoričar i urednik “Glas Holmije”, Predrag Vukić, istoričar, profesor dr Alekandar Stamatović sa Filozofskog fakulteta u Istočnom Sarajevu, Gojko Raičević glavni urednik portala IN4S, mr Radovan Femić, samostalni istraživač iz Bijelog Polja, dr Velibor Džomić iz Mitropolije crnogorsko-primorske, Branislav Otašević, samostalni istraživač iz Berana, dr Vasilj Jovović iz cetinjske Bogoslovije, poslanik DF-a Milutin Đukanović, Jovan Markuš, publicista i bivši gradonačelnik Cetinja.

Uz prijatnu dužnost, osjećam izuzetnu čast što mogu da vas sve pozdravim u ime Instituta za srpsku kulturu iz Nikšića u čijoj se organizaciji održava ovaj skup pod nazivom „Podgorička skupština 1918. i ujedinjenje Crne Gore i Srbije“, kazao je Budimir Aleksić na otvaranju ovog skupa.

Ove, 2018. godine, navršava se stotinu godina od oslobođenja ovih prostora i ujedinjenja Crne Gore i Srbije. Dva velika datuma – okončanje Prvog svjetskog rata i Velika narodna skupština srpskog naroda u Crnoj Gori, održana prije sto godina u Podgorici, – upisana su zlatnim slovima u istoriji srpskog naroda, istakao je Aleksić.

On je ukazao da je na Podgoričkoj skupštini je ostvarena viševjekovna želja srpskog naroda Crne Gore, Srbije i drugih srpskih zemalja za ujedinjenjem i stvaranjem jedinstvene srpske države. Ostvaren je veliki istorijski san, san o srpskom jedinstvu. Naime, pet vjekova su se naši preci borili da bi dočekali dan da se ujedine sa svojim sunarodnicima iz drugih srpskih zemalja.

Jer, srpska integralistička ideja u Crnoj Gori je konstantna; to je osnovna ideja istorijske Crne Gore, i nju su – kao što je poznato – najeksplicitnije formulisali mitropoliti i vladari Petrovići-Njegoši.

Aleksić: Najbitnija Njegoševa politička ideja je o „osveti Kosova“ i obnovi Dušanovog carstva

Najbitnija Njegoševa politička ideja – ideja o „osveti Kosova“ i obnovi Dušanovog carstva, tj. ideja o srpskom nacionalnom oslobođenju i ujedinjenju u jedinstvenu državu, postojala je davno prije Njegoša, i bila je oblikovana u svijesti srpskog naroda iz Stare Crne Gore.

Odluke Podgoričke skupštine 1918. godine predstavljale su realizaciju te ideje. Vijek koji je minuo potvrdio je ispravnost tih odluka, ukazao je Aleksić.

U istoriografiji se uzima da 1918. godina predstavlja jednu od najznačajnijih godina u istoriji Crne Gore, jer se u toj godini desio događaj poznat pod imenom Podgorička skupština i ujedinjenje Crne Gore i Srbije. Tim događajem je završen period vladavine mitropolitsko-gospodarske loze Petrovića-Njegoša u Crnoj Gori i otpočeo je period novog života ove zemlje u zajedničkoj jugoslovenskoj državi.

Po nepodijeljenom mišljenju objektivnih i nepristrasnih istoričara, na Podgoričkoj skupštini je ostvarena viševjekovna težnja srpskog naroda za nacionalnim i državnim jedinstvom, istakao je Aleksić.

Od vremena okončanja tog događaja pa sve do danas, a to je tačno stotinu godina, istoričari i publicisti izučavaju ovaj događaj i njegove posledice i o njemu objavljuju naučnoistraživačke i publicističke radove. Ali i dalje su ostala nerazumijevanja, pogrešne interpretacije i ocjene, što predstavlja recidive jugokomunističke i crnogorske mitomanske istoriografije, ili je rezultat političkog prilaženja ovom problemu.

Istraživački radovi Jovana Bojovića, Dima Vujovića, Gavra Perazića, Dragoljuba Živojinovića, Vlada Strugara, Vladimira Jovićevića. Bogumila Hrabaka, Zorana Lakića, Branka Petranovića, Aleksandra Stamatovića i drugih, predstavljaju veoma dobar temelj i putokaz za svako dalje istraživanje i promišljanje ove i danas aktuelne teme.
Vlast u Crnoj Gori je tokom ove godine organizovala seriju manifestacija kojima se Podgorička skupština i njene odluke nastoje prikazati u krajnje negativnom svijetlu, sa brutalno očiglednim političkim, ideološkim i pragmatičnim pristupom interpretaciji ovog događaja.

U sklopu toga oživljava se dosta starih predrasuda i pokazuje mnogo zle krvi, posebno u odnosu prema Srbima. Krunu tih aktivnosti predstavlja eminentno antisrpska Rezolucija o poništenju odluka Podgoričke skupštine koju je izglasala većina u nelegitimnoj Skupštini Crne Gore 29. novembra ove godine.

S druge strane, u našem naučnom i stručnom životu nije bilo skupa, istakao je Aleksić, osim jednog jedinog, koji bi se pozabavio bitnim činiocima procesa koji su doveli do slavne Podgoričke skupštine, i posledicama tog istorijskog događaja.

Imajući sve ovo u vidu, Institut za srpsku kulturu organizuje ovu Naučnu konferenciju želeći da ona bude otvoren stručni dijalog istraživača o temi koja predstavlja krupan istraživački problem naše istoriografije, ali i drugih naučnih disciplina, kazao je Aleksić.
Pozvali smo dvadesetak stručnjaka iz Crne Gore i Srbije koji se sa raznih aspekata bave ovom temom. Nekoliko pozvanih nije moglo da dođe, ali su izrazili podršku ovom skupu i obećali da će svoje radove priložiti za Zbornik radova koji ćemo u najskorije vrijeme objaviti.
Istraživački rezultati koji ovdje budu saopšteni, vjerujemo, pomoći će da se podstaknu objektivnija razmišljanja i daju pouzdaniji sudovi o ovoj temi.
Na kraju je istakao da je zahvalan predsjedniku Nove srpske demokratije Andriji Mandiću na razumijevanju i podršci u organizaciji ove naučne konferencije.

Jovović: Tokom Velikog rata, SPC je teško postradala

Tokom Prvog svjetskog rata (1914-1918) teško je postradala Srpska pravoslavna crkva. Napad austrougarskih, njemačkih i bugarskih snaga na Srbiju i Crnu Goru, bio je između ostalog i direktan nasrtaj na Crkvu, na njene institucije, vjernike i kulturno blago, kazao je dr Vasilj Jovović u svom izlaganju.

On je istakao da su crkveni objekti, crkve, zvonici, tornjevi, pretvoreni u vojne objekte, a zgrade u magacine, konačišta, štale, magaze, kafane, menze. Crkvena imovina je bila razvalačena i pljačkana, uništavana, spaljivana, ocijenio je Jovović.

Glavna meta su bila crkvena zvona, bakarni krovovi i oluci u crkvama, a broj postadalih sveštenika i monaha dostiže brojku od 1700, ukazuje dr Jovović.

Zaključuje da je SPC teško postradala za vrijeme Prvog svjetskog rata, i da je mitropolit Mitrofan ban odigrao veliku humanitarnu ulogu, a da je veliku ulogu u Podgoričkoj skupštini imao mitropolit Gavrilo Dožić, i da su sveštenici bili zastupljeni u parlamentarnom životu Crne Gore, što se vidi iz biografskih podataka.

Milutin Đukanović je ukazao da su priče o teroru Srpske vojske neutemeljene i da je Kralj Aleksandar prilikom posjete, Crnoj Gori, dočekan kao oslobodioc i ujedinitelj.

Na Čevu je kralju Aleksandru priređen doček kakav nije zapamćen

I danas su živi sinovi učesnika tih događaja, koji svjedoče, a i opšte je poznato, o tim dešavanjima. Tako je na primjer na Čevu Kralju priređen doček kakav ni prije, a ni poslije toga nije zapamćen, naglasio je Đukanović i dodao:

Jedino u čemu se Čevljani nijesu usaglasili je to, da li je na ručku organizovanom u Križevom dolu, u Kraljevu čast, bilo 100 ili 200 peciva. Gdje se je to na ovakav način dočekao “okupator” i “krvnik”, zapitao se.

Milutin Đukanović je istakao da je opšte poznato da su Čevljani, a i Đukanovići gotovo stoprocentno pripadali bjelaškom pokretu i da su formirali i bjelaške čete.

Danas je ABC Savez( Albanci, Bošnjaci i novoCrnogorci) odlučio da revidira istoriju i da proglasi Srbe i tradiciinalne Crnogorce za suštinske neprijetelje Crne Gore. Takva politika vodi sigurnom i brzom nestajanju Crne Gore. Proglašavanje Srbije i Srba za okupatore je završna faza ovog ludačkog procesa, ocijenio je Đukanović.

Glavni urednik portala IN4S Gojko Raičević, je na početku izarazio posebnu zahvalnost Institutu za srpsku kulturu, koji je organizovao ovu naučnu konferenciju sa, što je vrhunski istorijski paradoks, u današnjoj Crnoj Gori škakljivom temom – „Podgorička skupština 1918. i ujedinjenje Crne Gore i Srbije“.

Dozvolićete mi tu slobodu, a naš domaćin je već to uradio, da ipak dopunim predmetnu temu, naveo je Raičević i naglasio:

Potičem iz Stare Crne Gore, države koja je jedina na Balkanu uspjela da ostvari velikonacionalni san i da desetostruko poveća svoje teritorije. Na žalost danas živim u državi koja je uspjela da preobrati sebe u nešto što nikad nije bila. Osim toga današnja Crna Gora uspijeva da u pravednost i ispravnost sopstvenog konvertitstva ubijedi i stanovništvo sa teritorija koje su se dobrovoljno sjedinile sa Starom Crnom Gorom ili bili okupirani od strane Crne Gore.

Tako da danas možemo naći Crnogorce u Andrijevici, Rožaju, Plavu, Pljevljima i srpskoj Boki kojoj ću posvetiti sledeće redove.

Osvrtom na ujedinjenje Boke sa Srbijom 1918. takođe bih i delegirao da se taj važan dio naše istorije nađe u zborniku radova sa ovog skupa, a ne dajem sebi unaprijed pravo da to lično uradim, već se nadam da će neko od izvornih Bokelja dati svoj doprinos u tom pravcu, kazao je Raičević.

Raičević: Crna Gora treba da se izvini Boki

Živimo u vremenu istorijskog revizionizma i brutalnog prekrajanja kako prošlosti, tako i identiteta našeg naroda. Zato je izuzetno važno stalno ukazivanje na činjenicu da se Boka Kotorska direktno ujedinila sa Srbijom, a ne preko Podgoričke skupštine, te da se većina građana primorskih krajeva izjašnjavala kao Srbi.

Eho riječi o. Moma Krivokapića evo i ovdje se čuje, kazao je Raičević i podsjetio na njegove riječi, da je prije 100 godina svaki Bokelj od Debelog brijega do Spiča znao da nije Crnogorac, a svaki Crnogorac je znao da je Srbin.

Nakon kapitulacije Crne Gore 1916. godine, Austrougarska je opet zaposjela Budvu. Mještani koji su bili u crnogorskoj vojsci ili su sarađivali sa njom, a nijesu odstupili, bili su uhapšeni, strijeljani ili internirani u logore: Najviše njih je sa srpskom vojskom prešlo Albaniju i borilo se na Solunskom frontu, a potom učestvovalo u oslobađanju primorskih krajeva.

Boka je sve do oslobođenja 1918. godine administrativno pripadala Austrougarskoj, a tada, slično kao i Baranja, Srem, Banat i Bačka, donosi odluku o direktnom prisajedinjenju Srbiji, istakao je Raičević i dodao:

Boka, dakle, nije bila u sastavu Crne Gore sve do 1945. godine, tako da se i ovdje potvrđuje ranija konstatacija da je Crna Gora jedini ostvareni velikonacionalni projekat, jer je proširena i na one krajeve koji joj nikada nijesu pripadali.

Početkom novembra 1918. godine. srpska vojska je donijela slobodu i u Boku kotorsku. Najmasovniji skup tih dana u Boki održan je 10. novembra u grbaljskom selu Pobrđe kada je načelnik opštine Grbalj, prota Vasilije Kovačević iz Prijevora – citiram: „svečano proglasio propast Austrije i zahvalio Bogu i srpskom oružju koji su jednom za uvijek oslobodili Grbalj od tuđinske vlasti i pridružili ga, prirodno, svojoj jugoslovenskoj otadžbini“.

Istoričari prenose da nije upamćeno da je ikada na jednom mjestu u Grblju bilo toliko naroda.

Među delegatima Narodnog vijeća koji su 27. novembra otišli u Beograd da traže ujedinjenje sa Srbijom bio predstavnik Boke, doktor pravnih nauka Božo Vukotić, pred rat legalno izabrani bokeljski predstavnik u Carevinskom vijeću u Beču. On je prenio odluke skupština i Narodnih vijeća bokeljskih gradova sa Centralnim narodnim vijećem u Kotoru o pridruženju Srbiji i zajedničkom uključivanju u Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca

O tome da naši preci nijesu imali nikakvih dilema, svjedoči i podatak da su građani Herceg Novog, na inicijativu Mirka Komnenovića 1928. godine, na sat kuli podigli spomen ploču srpskoj oslobodilačkoj vojsci – koju su italijanski fašisti skinuli i uništili 1941. godine, ocijenio je Raičević.

Na ploči se nalazio sledeći tekst: „Svome kralju junaku, Petru velikome oslobodiocu, njegovoj nepobjedivoj vojsci našoj osloboditeljki, koja 7. novembra 1918. spojivši nas sa majkom Srbijom pretvori naš vjekovni san u javu“.

I u Budvi, iznad glavnog ulaza u Stari grad, imamo spomen ploču u čast srpskih oslobodilaca, koja je preživjela atak italijanskih fašista 1941. godine, ali smo svjedoci da je danas žele ukloniti njihovi ideološki naslednici iz Crne Gore.

Bokelji su, dakle, Kraljevinu Jugoslaviju smatrali kao svoju državu, prvu nakon 1806. i zajedničke uprave Crne Gore, Boke i Rusije.

Način kako je Boka usisana u Crnu Goru revolucionarnim odlukama komunističkih prvaka nakon Drugog svjetskog rata i nepravda koja je napravljena Bokeljima zaslužuje posebno vrijeme i kvalifikovanog istoričara. Ali ne treba pojedinac da bude istoričar da ne može sam zaključiti da Crna Gora duguje izvinjenje Boki.

I zašto ne ponavljati da ničija nije gorela do zore i ne biti iskren i stalno ponavljati namjeru da ćemo ujediniti srpske zemlje osloboditi srpsko more, zaključio je Gojko Raičević.