Osam vjekova: Na današnji dan 1219. godine proglašena je autokefalnost Srpske pravoslavne crkve

Srpski narod je primio hrišćanstvo u 7. vijeku, ali tada još nijesmo imali sopstvenu crkvenu organizaciju, potpadali smo pod jurisdikciju Ohridske arhiepiskopije, sve dok Sveti Sava (Rastko Nemanjić) nije 1219. godine rukopoložen od strane carigradskog patrijarha Manojla I za „arhiepiskopa srpskih i primorskih zemalja“, a srpska crkva dobila autokefalnost i dostojanstvo Arhiepiskopije. Od tada se srpski arhiepiskop birao i posvećivao u srpskoj zemlji.

Osnivanju arhiepiskopije pećke ogorčeno se suprotstavio ohridski arhiepiskop Dimitrije Homatijan, ali bez uspjeha. Na teritoriji današnje Makedonije, hrišćanstvo je poznato još od vremena apostola Pavla.

Od 4. do 6. vijeka Ohridska arhiepiskopija je naizmjenično zavisila od Rima i Carigrada. Krajem 9. i početkom 11. vijeka je imala autokefalni status, kao arhiepiskopija, a zatim i kao patrijaršija, s centrom u Ohridu.

Sveti Sava je 1197. godine krenuo u Carigrad da od cara Aleksija III Anđela traži dozvolu za podizanje srpskog manastira na Svetoj gori. Vratio se sa dozvolom sledeće godine. Manastir je osnovan na mjestu starog i polurazrušenog grčkog manastira Helandariona.

Sveti Sava je učestvovao u sastavljanju osnivačke povelje Hilandara koju je izdao njegov otac. Domentijan navodi da je Sveti Sava, boraveći u Carigradu, posjetio manastir Bogorodice Evergetide, odakle je 1199. uzeo jedan primjerak manastirskog tipika i dao da se prevede na srpski jezik, koji je posle, u djelimično izmjenjenom obliku, postao tipik Hilandara, a kasnije i Studenice.

Zetska eparhija, današnja Mitropolija

Zetska eparhija je naziv za staru srednjovjekovnu eparhiju Srpske pravoslavne crkve, iz koje se tokom kasnije istorije razvila današnja Mitropolija crnogorsko-primorska.

Zetsku eparhiju je 1219. godine osnovao prvi srpski arhiepiskop Sveti Sava sa sjedištem u Manastiru Svetog arhanđela Mihaila, na Prevlaci u Boki Kotorskoj.

Zakonopravilo Svetog Save

Zakonopravilo Svetog Save iz 1219. godine je bilo prvi srpski ustav. Zakonopravilo je uređivalo veliku oblast društvenih odnosa, kako crkvenih tako i građanskih. Dio Zakonopravila koji se odnosio na crkveno pravo sačinjavali su: Sinopsis Stefana Efeskog, Nomokanon Jovana Sholastika, Nomokanon u 14 naslova, Pravila svetih apostola, Pravila svetih otaca, Odluke Vaseljenskih i Pomesnih sabora i Mojsijevo zakonodavstvo (3. i 5. knjiga Mojsijeva).

Dio koji se odnosio na Građansko pravo sačinjavali su: Izvodi iz Novela Justinijanovih (oko 550), pravni zbornik koji je sastavio Jovan Sholastik, Collectio tripartita, zbirka zakona iz Justinijanovog zakonodavstva i Prohiron (Zakon gradski) iz 879. godine, zbornik vizantijskog građanskog, krivičnog i procesnog prava.

Presađivanjem (recepcijom) rimsko-vizantijskog prava Srbija je postala sastavni dio evropske i hrišćanske civilizacije.

 Sabor u Žiči

Godine 1221. je održan opšti državno-crkveni sabor, prvi nakon dobijanja autokefalnosti, u manastiru Žiči, podignutom kao sjedište nove arhiepiskopije. Na saboru je Sveti Sava krunisao (ovjenčao) svog brata Stefana Nemanjića za kralja, koji postaje Stefan Prvovjenčani, a Srbija postaje kraljevina.

Sveti Sava je pred ovim saborom održao Žičku besjedu o pravoj vjeri, u kojoj poučava kralja, vlastelu i novoizabrane episkope osnovnim dogmama pravoslavne vjere, tvrdeći da su bez nje dobra djela uzaludna. „Jer niti koristi ispravnost života bez prave i prosvećene vjere u Boga, niti nas pravo ispovjedanje bez dobrih djela može izvesti pred Gospoda, nego treba imati oboje, da savršen bude čovjek Božji“.