Ljetopis: Južni pol

Na današnji dan, 14. decembra 1911. godine norveški istraživač Roald Amundsen postao je prvi čovjek koji je stigao na Južni pol, pretekavši engleskog polarnog istraživača Roberta Skota, koji je na Južni pol stigao januara 1912. godine. Za većinu namjena, geografski Južni pol je definisan kao južna tačka od dvije tačke u kojima Zemljina osa rotacije presijeca njenu površinu (druga tačka je na geografskom Sjevernom polu). Međutim, zemljina osa rotacije je aktivno podložna malim „pomjeranjima” (polarno pomjeranje), tako da ta definicija nije adekvatna za veoma precizne radove.

Geografski Južni pol je lociran na kontinentu Antarktik (mada to nije bio slučaj tokom cjelokupne zemljine istorije zbog pomjeranja kontinenata). On sjedi povrh nepregledne, neplodne, vjetrovite i ledene visoravni na nadmorskoj visini od oko 3.000 metara. Procjenjuje se da je led debeo oko 2.700 metara na polu, tako da je površina kopna ispod ledene ploče zapravo u blizini nivoa mora. Geografski Južni pol je obilježen kolcem u ledu kao i malim znakom; Znak sadrži zapis o respektivnim datumima kad su Roald Amundsen i Robert Skot stigli do pola, Ceremonijalni Južni pol je oblast namijenjena pravljenju fotografija na stanici Južnog pola. Lociran je nekoliko metara od geografskog Južnog pola, i sastoji se od metalne sfere na kratkom bambusnom stubu, okružene zastavama originalnih država potpisnica Antarktičke povelje. Šator je podigla norveška ekspedicija predvođena Roaldom Amundsenom po svom dolasku 14. decembra 1911. godine. On je trenutno zatrpan snijegom i ledom u blizini pola. Proglašen je istorijskim mjestom ili monumentom, po predlogu Norveške na konsultativnom sastanku Antarktičkog ugovora.

Precizna lokacija šatora nije poznata, ali na bazi proračuna brzine pomjeranja leda i akumulacije snijega, smatra se da je 2010. godine ležao oko 2 km od pola na dubini od 17 m ispod sadašnje površine. Geografski Južni pol je tačka gdje zemljina osa rotacije prolazi kroz površinu Zemlje. Najčešće se pod nazivom „Južni pol“ podrazumijeva upravo ova tačka. Južni pol se nalazi na Antarktiku. Posmatrač koji stoji na Južnom polu gleda u svim pravcima prema sjeveru. Južni magnetni pol je jedan od dva magnetna pola na Zemlji. On se nalazi u blizini geografskog Južnog pola.

Priredio: Miomir Đurišić