Herceg Novi na prekratnici: Dva vijeka slamanja opštinske autonomije

Grad vjeran tradiciji, po mome osjećaju, dovršava tristagodišnji ciklus razvoja kao najmlađa mletačka obalska komuna koja je 14. juna 1718. pridodala sebe vijencu bokeških autonomija pod krilom Sv. Marka.

Sudeći po velikom broju zapisnika opštinskih vijeća iz perioda Austrougarske monarhije, iako doživjevši gradnju cestovne mreže, grad je začeo svoje kulturološko i političko uginjanje postupno žrtvujući svoje osobene narodnosne predznake pod teretom okupacija moćnih evropskih monarhija bježeći u privid održanja svog socio-kulturnog specifikuma u porodici, izgovarajući opasnu devizu koja se koristi i u naše dane : Sve su okupacije prohujale, a mi smo ostali svoji na svome.

Međutim, narodna zgrada koju su podigle izvrsne uprave Topaljske opštine opasno je „porubana“ tokom protekla dva vijeka tuđih uprava i unutrašnjeg sloma začetog komunističkom revolucijom 1941. godine.

Prva politička raslojavanja slavenoserbskog narodnog tijela sve Boke započeta su u času sloma Mletačke republike 1797. godine. Ovdje ne mogu razlagati okolnosti koje su do toga dovele, ali mogu ustanoviti da je mjera vitalnosti – mjera otpora ove obalske komune zadivljujuća.

Dva vijeka kretanja putem tradicije valjda može da se objasni mladošću komune zasnovane dukalom dužda Jovana Kornera 1718. godine koja je na taj način sve istorijske slomove starih jadranskih država dočekala u svojoj razbuktaloj mladosti, zasnovana na drevnim i poštivanja vrijednim principima.

Možda grad Novi ove 2014. godine može da se prisjeti jednog jubileja koji ne bi mogao da se obilježi prigodnim slavljeničkim svečanostima, ali bi i te kako mogao da sjeti na istorijski čas ulaska u period rušenja njegova starinskog i svevremenog hoda.

Mogao bi to biti jubilej koji bi izazvao ozbiljnu zabrinutost za dalje kretanje Herceg Novog. 1814-2014? Svakako, pitanje: Kuda ide? Veoma dugo, nakon izlivanja revolucionarne bujice 1997/8. godine izvan granica starih crnogorskih nahija putevima vojnih osvajanja kralja Nikole, ali po obrascu svenarodnog prevata iz 1941., te njezinom ugnježđivanju u urbanim središtima-koncentracije novca, grad Novi se odupirao partijskom diktatu Demokratske partije socijalista.

Naprosto, odbio je da uskoči u konvertitsku bujicu. Značajan broj Novljana pristupio je ovome procesu poput određenog broja Novljana za austrijske vladavine koji su pred svenarodnim sunovratom zatvorili oči zarad sopstvenog komfornog života. Nisam čuo ni jednu jedinu javnu riječ protivljenja izmjeni naziva jezika. No, nema tu ništa novo.

Ali, želim da kažem: 1. Grad je doslovno urbanistički nepopravljivo nagrđen u periodu slavljenih komunističkih upravnih garnitura poslije Drugog svijetskog rata razmahanih mimozom. Tražim demanti! 2. Proces montenegrinizacije opštine začet je takođe u tome periodu razmahanih mimozom 3. Proces grube asimilacije Novljana teče u periodu „postkomunističkih“ uprava bez institucionalnog otpora.

Naprosto je Novljanima nametnut opasni koncept odbrane u porodici koji je tokom protekla dva vijeka projavljivan devizom „Sve su okupacije prošle…“. Koristim ovu priliku da podsjetim da ovaj grad nije birao svoje uprave poslije rascjepa u cjelovitoj DPS zato što nije znao da bilo ko može tehnički vršiti upravu u gradu, već isključivo zato što je smatrao da će narodna, pa ako hoćete i zavičajna uprava, braniti grad od asmilicacije. To jest, predstavljati ono što su predstavljale opštinske uprave za Mlečana, Francuza ili Austrijanaca.

Dakle, politički djelovati. To djelovanje je moguće posredstvom skupštinske većine. I ni jednoga časa nije moralo biti personifikovano u liku bilo kojeg upravnog subjekta.

Ukoliko Novi ne pronađe modus za sređivanje i konsolidaciju svoje vladajuće skupštinske većine ili sabiranje gradu privržene skupštinske većine, doći će nesumnjivo u situaciju koju će obilježiti rasterećivanje vlasti podgoričke političke nomenklature barem tri značajne crnogorske opštine, a ulazak na velika vrata podgoričke političke nomenklature u Herceg Novi.

Temeljna mjera duga narodnih predstavnika u gradskoj vijećnici je sadržana u zahtjevu za predizbornim političkim svezivanjem u klupko privrženika gradu.

Autor teksta je ljekar i publicista Goran Komar.