Dva ordena za nasilno pokatoličavanje Srba: Pavelićev i Titov
1 min read
Ustaški vođa Ante Pavelić sa fratrima Katoličke crkve
Ante Pavelić je odlikovao biskupa Antuna Akšamovića zbog zasluga za prisilno prevođenje Srba u katoličku vjeru, a Tito mu je 1959. dodelio Orden bratstva i jedinstva prvog stepena.
U proljeće 1942. Krunoslav Draganović, profesor bogoslovskog fakulteta u Zagrebu, doveo je u Jasenovac specijalnu međunarodnu komisiju, koja je trebalo da ispita da li ustaše „postupaju humano sa logorašima“.
Među članovima komisije najviše je bilo zvaničnika Vatikana. Posle tronedeljnih priprema uprave Jasenovca da aranžira lažnu sliku logora, čak i organizovanja jedne generalne probe, članovi komisije su dva dana razgledali logor i zaključili da je u Jasenovcu „sve u najboljem redu“!
Tri godine kasnije Draganović je, zahvaljujući svojim vezama u Vatikanu, organizovao da Pavelić živ i zdrav dođe u Rim, a odatle je uspeo da svojim „pacovskim kanalima“ u Južnu Ameriku prebaci i Pavelića i Jozefa Mengelea i druge najokorelije zločince.
Dvadesetak godina kasnije Draganović se vratio u Jugoslaviju i u njoj mirno proveo ostatak života, do 1983. godine.
O nevine žrtve Jasenovca Tito se još više ogrešio u slučaju Antuna Akšamovića. Zbog zasluga u prisilnom prevođenju Srba na katoličku veru i drugih usluga koje je učinio za NDH, njega je tokom Drugog svetskog rata Ante Pavelić odlikovao „ordenom reda za zasluge – velered sa zvezdom“, a maja 1959. Tito ga je nagradio Ordenom bratstva i jedinstva prvog stepena!
O zbivanjima u Jasenovcu Titovi borci su zvanično nešto određenije saznali tek krajem 1942. Tada je Titova „Borba“, koja je izlazila u jednom selu kod Bosanskog Petrovca, najavila štampanje svog specijalnog izdanja:
Uskoro izlazi iz štampe brošura „Jasenovački logor“, koja otkriva najstrašnije zločine ustaških zlikovaca u ovom ratu.
Brošura je bila napravljena na osnovu potresnih iskaza desetak logoraša iz Jasenovca, koji su uspjeli da pobjegnu iz logora.
Štampana je na šezdesetak stranica omanjeg formata 12h16,5 sm, a svjedočenja jasenovačkih logoraša priredio je krajiški novinar Nikola Pavlić.
Titova „Borba“ je 16. decembra javila da je „izašla iz štampe brošura o nečuvenim zločinima ustaša u logoru Jasenovcu, gdje je pobijeno 300.000 duša“.
Iz ratne arhive Partije saznajemo da je knjižica štampana u tiražu od 2.000 primeraka, a da je u Srbiju poslat samo jedan!
U brošuri je opisano kako su logoraši toliko mučeni glađu da su neki od njih „iz izmeta kupili i jeli zrna graha“, kako je u Jasenovcu osnovan krematorijum u koji su ustaše „bacali žive i polužive ljude“, kako su ustaše klali logoraše, ubijali ih maljevima i gvozdenim šipkama, kako su u polnom organu jedne nesrećne logorašice otresali pepeo i gasili cigarete, sjekli logorašima uši, jednom djetetu vadili oči pred njegovom majkom, pekli ljude, pili krv zaklanih logoraša.
Jedan zagrebački Jevrejin pominjao je i broj jasenovačkih žrtava. Rekao je da je za nepunih godinu dana, od kraja 1941. do jeseni 1942, „kroz Jasenovac otprilike prošlo od 200.000 do 300.000 ljudi“, a da je od toga broja „na slobodu pušteno jedva 20-30 ljudi“.
Prema ovom izvoru, do kraja 1942. „hiljade i desetine hiljada Srba, Srpkinja i njihove djece izdahnulo je pod noževima i maljevima jasenovačkih zvijeri“, a „hiljade hrvatskih i muslimanskih rodoljuba palo je od (ustaške) plaćeničke krvničke ruke“.
Priređivač brošure naveo je da se „računa da su u Krapju i Ušicama (stratištima pored Jasenovca) zatrpane desetine hiljada leševa“, a da je na glavnom jasenovačkom stratištu, „u Gradini, u crnoj Gradini (u severnoj Bosni, odnosno Republici Srpskoj), zatrpano i do dvjesta hiljada“.
Tri mjeseca kasnije, kada su njegovi borci oslobodili Bihać od ustaša, Titov Operativni štab za Bosansku Krajinu izdao je saopštenje u kome je rečeno da su ustaše „za vrijeme svoje vladavine (Bihaćom) ubijali stotine hrvatskih i muslimanskih rodoljuba“. Iako su ustaše u ovom gradu ubile čak 3.000 Srba, daleko više nego „hrvatskih i muslimanskih rodoljuba“, Operativni štab Bosanske Krajine nije ih ni pomenuo!
Po odlasku ustaša iz Bihaća otkriven je podatak da su oni, pored oko 3.000 bihaćkih Srba, za nešto više od godinu dana u okolini Bihaća ubili još 9.000 Srba. Samo jedan ustaša Juso Pašagić ubio je 2.000 Srba! Neke od svojih žrtava kasapio je sjekirom.
Kad su ga partizani uhvatili, Jusuf Pašagić je Titovim saradnicima priznao da je učestvovao i u najvećem pokolju u ovom kraju, na planini Garavici, na kojoj su hrvatske i muslimanske ustaše zaklale oko 8.500 Srba. Pokolj je – pričao je on, trajao oko 20 noći.
O Pašagićevim zločinima Titovim saradnicima svedočio je i očevidac Mehmed Mićić:
Jusuf je dolazio kod mene u kafanu s krvavim nožem. Meho Salihodžić, zvani Strašni, dolazio je s ljudskim mozgom na ramenu i tražio rakiju uz „ovo meze“… Frankovac Nikita Vivković je na korzu pokazivao djevojkama u jednoj ruci odsječeno uvo, u drugoj odsječen nos.
Najgoru sam stvar vidio kad je Mujo Matijević, kafedžija iz Vrhpolja, odsjekao jednom seljaku kažiprst i dao mu da ga pojede. Seljak je stavio taj svoj odsječeni prst u usta, a poslije mu je Matijević odsjekao i drugi prst.
Zbog ovih čudovišnih zločina, Titovi borci su tih dana u Bihaću osudili na smrt i streljali oko stotinu ustaša.
Krajem 1942, osam mjeseci posle prve, Tito i njegov Centralni komitet su u Moskvu poslali drugu, poslednju depešu u kojoj su pomenuli logor smrti u Jasenovcu. Podatak je utoliko važniji ako se zna da je Moskva većinu Titovih depeša objavljivala preko sovjetske radio-stanice Slobodna Jugoslavija, jedne od najjačih u Evropi, a mnoge je svojim razgranatim obaveštajnim kanalima širila po svijetu.
U depeši je rečeno da „ustaški sadizam ide tako daleko da su u Jasenovcu izgradili lomaču i na njoj spalili žive ljude“, a opisani su i neki od najjezivijih ustaških zločina.
Recimo, kako su ustaše na jasenovačkoj lomači spalile dvojicu bezimenih komunista i jednu nepoznatu komunistkinju, a pomenuto je i kako su jasenovački dželati pred očima jedne majke njenom „djetetu iz kolijevke vadili oči“.
Rečeno je i kako su ustaše u Jasenovcu ubile dvije „mlade Hrvatice“ i kako su strijeljali i spalili jednu mladu radnicu, ali među opisanim slučajevima monstruoznih ustaških zločina nije se našla nijedna srpska žrtva. Niti je rečeno da Srbi čine najveći broj jasenovačkih stradalnika.
Likvidiranje Sprstva
Od dolaska ustaša na vlast njihove glavešine nisu krile da je glavni cilj stvaranja svih logora u NDH „bilo likvidiranje srpstva kao cjeline“. I da je taj „plan stvoren već za vrijeme emigracije“ u Italiji, prije Hitlerove okupacije i komadanja Jugoslavije.
Zato su ustaše, na kućnim pragovima, u Jasenovcu i petnaestak drugih logora smrti i oko hiljadu jama širom Hrvatske i Bosne i Hercegovine zaklale, ubile i žive bacile u jame nekoliko stotina hiljada Srba, protjerali 180.000, a samo do proljeća 1943. na katoličku vjeru nasilno preveli 240.000, odnosno 250.000 Srba.
To Tito nije pominjao ni u jednoj svojoj depeši poslatoj u Moskvu. Isto kao što ni svoje moskovske patrone, a preko njih ni svjetsku javnost nikad nije obavijestio o odluci Anta Pavelića od 12. jula 1942. da u NDH formira tri dječja logora smrti, što je bio jedinstven slučaj u cijeloj Evropi.
Izvor: Pero Simić, Večernje Novosti
djeste ristonoidiii kako vam je lose. zivite pod staklenim zvonom a svi koji ne misle kao vi su milovci,dukljani itd…a dobro vas je risto opravio. djeste ristonoidiiii ahhahahahahaha
“OSTROGOTE” gnjido jedna nepismena! Neces me pa “ti” uciti sta cu pisati, koga cu slusati,kome vjerovati itd… Sakriven iza tog pseudonima cija pocetna slova “OSTROG” imaju Preveliko znacenje za tako male gnjide poput tebe,dajes sebi za pravo da komentarises one koima ni cipele nemozes da brises a kamoli sta drugo!!!
Po nepismenosti se moze zakljuciti koja se NEVJERA krije iza ove glupe pisanije! Onaj ko je vjeru prodo za veceru ne moze meni drzati predike i davati kritike! KOMNEN BECIROVIC
( kojeg ovdje pominjes u negativnom kontekstu) JESTE SINONIM ZA SVE STO JEDAN ZDRAVORAZUMAN I POSTEN COVJEK I PATRIOTA TREBA DA BUDE I VISE OD TOGA!
Za mene je KUMSTVO najveca SVETINJA,
A takvima poput tebe nista nije sveto pa me uopste ne cudi sto diras u takve VRIJEDNOSTI!
No da ostavimo postene ljude po strani,
poslusaj sta cu ti reci izrode jedan u.rani,
mani se pisanja i poganih rijeci,
idi kod doktora,sto prije se ljeci!
Pomoci ti nema,vidim jadan fino,
bolje da si cuto,jedna avetinjo!
Promijeni ime iza kog se krijes,
dostojan nijesi da”OSTROG”pominjes!
Stidi se zadnjice kad obraza nemas,
pismenost ti odaje koje znanje imas!
SPASI ME BOZE OVAKVIH BUDALA!!!
MORACANKO,
Lishe Bogova dobrobiti bilo dase obratish I Komlenu Bechiragicu iz Pariiizaaa, da spasi I pomozhe Srbskome rodu….
Kojekude, gospodhjo? Svak je okruzhen Snecime. Oshtro osje okruzhuje klasje, ka sto tvrda koruzhba okruzhuje shjeme…atmosfera prelijepu Geju.
Ako chojek zhivi trazheci nepriajtelje kojima ga tobozhe okruzhuju upravo postaje suzhanj svoje mashte. Mish scheran u tikvu zhivljenaja iz koje ni nevidi a i nechuje nishta, doklen zhivot prolazi…
Shta je no zatvorenik bez mogucnosti parole…
Kad bi bijo bezobrazan, rekabiti zhao mi je da si Postala Srbkinja, jer tvoje je da gubish… ali neh…nebik da kritikujem tvoje odluke…
Samo sam stijo da ti napomenem da smanjish izlive odushevljenja pa ikao je to namijenjeno Grofu Count Dracula Komnemu Becirovichu….
A kad sam vec tu da napomenm da mi je milo da te krstila neka negova prijateljica…ja bi najvoli kad bi vashu Srbsku Crkvu vodile zhene, a ne oni bludni popovi s masnijem bradama nakindhjureni svilom i kadifom, kojima u njima nemaju ni grama ljubavi ka shto majka mozhe….oni nikad neche mochi staviti ljubav za svoje , za svijet ka njihov prvi I jedini gol…pa mi se to dopalo kodtebe… I eto zapamtih…
A Komlen… to je sharlatan…pazise takijeh… oni samo uzimaju a nedaju….
Pazi svoju familiju I svoje…zhivot teche brzo….nebojse za svoj srbski rod. On se pojavljiva u srednjemu vijeku i nestaja, pa se jopet pojavljiva, pa…sto vele Rimljani…Vrijeme teche, a spisi ostaju… Ostavi nesto dobro za svoje spise. Brini se o onome o chemu mozhesh odlucivati…
Universa je jedan grand dizajn, za koji nema jednoga kreatora I jednoga graditelja. Nevjeruj shto ljudima koji su svoje uchneje donijeli sa Srednjega Istoka , Levanta i Arabije…razmisli stho su ti daleki drevni predaci vjerovali…oni su mlogo blizhe bili izvornoj istini… I da nije bilo Neimanja i Sava i Romeja…danas se ti ija nebi pitali a ni mozhda 60 milona Juzhnijk Slovena da ik tako nazovemo…kojijek danas “by the way” nema ni trechina ( a moglo je) zbog religije i vjerovanaj u najvechoj mjeri…
Nemoj odma pero u ruke pa nakontru…samo razmisli…I to je sve…to je sve…
Tekst I komentari:ljudi da li je ovo moguce
Svaki onaj probudjeni i osvijesceni Srbin koji sve ovo vidi i sve zna iz sopstvenih saznanja ne saradjuje ni na koji nacin sa “dusmanima” srbstva! Danas je svima nama srbima podpuno jasno da smo okruzeni narodima koji jos uvijek zive u svom vjerskom i antisrbskom usponu i koji snivaju samo jedan san,kako da satru i zatru Srbstvo! Zvijeri oko nas nikada ne miruju vec vrebaju svaku priliku da podmuklo udare po ko zna koji put na Srbe!
Kukavicluk srbskih politicara i intelektualaca i saradnja sa dusmanima i zlotvorima Srbstva, doprinijeli su svim potonjim pogromima, uzasima, jamama i zatiranju srbskog naroda, srbske istorije, srbske kulture, srbske vjere i svega sto je srbsko!
SPASI BOZE SRBSKI ROD!!!
kako ordenje čeka mila sveta filipa ranja duška miraša ivana balšu još po koeg dukljanskog heroja
Antun Akšamović je tokom i nešto posle Drugog svetskog rata bio antikomunista!Posle je radio za UDBU kako bi razbio jedinstvo unutar katoličke crkve u Jugoslaviji.Preminuo je 1959.godine i nije dokazano da je činio zločine!UDBA za svoje saradnike nije uzimala one za koje je postojala sumnja ili se znalo da su činili zločine!
UDBA je uhapsila Krunoslava Draganovića 10.septembra 1967.godine u Trstu!Nakon hapšenja je odveden u Sarajevo gde je UDBI dao sve informacije o ustaškoj emigraciji.Njegovo svedočenje je napisano na preko 9.000 strana.UDBA je pomoću tih informacija ubijala ustaške emigrante po svetu!
Udab ma daj ne s…i vise,udba je bila jedna obicna jajrska organizacija koja je do danas na nivuo sredskog spijuna Alekse iz Sumnjivog lica.
Koga je to Udba ubila ti i Bozo Spasic,ubijali su samo one koji su bili ili su oni mislili da si protiv Tite sto kazu Rvati j.. te on i oni.Udba ,daj ne balvi,organizacija koja nije bila nizasta sem da hapsi one kroz kafane kad se napiju pa zapjevaju Ko to kaze ko to laze,toliko mi se mucite i gadite da nemas pojam ,UDBA GOVNO!
Koji orden se dobija za učešće na Petrovdanskom saboru, na kome su zajedno stolovali idoli neočetnika i dukljanoida, Joanikije Lipovac i Sekula Drljević, i da li je moguće dobiti orden za ispitivanje estetike držanja Pavla Đurišića pred skutima okupatora?
Sveštenik Filaret Koprivica je takođe prisustvovao Petrovdanskom saboru.
Svi komunistički krvnici su prodefilovali pored mitropolita i svaki je na svoj način iskaljivao svoj zločinački partizanski nagon prema okovanom mitropolitu: neko u šamaranju, neko u čupanju brade, neko u pljuvanju, a major Čile Kovačević mu je doneo putir pun sveže krvi od ubijenih četnika (kako je on to rekao) i tražio je da mitropolita „pričesti“ tom krvlju.
Zločinačkim ubistvom mitropolita Joanikija su komandovali tadašnji pukovnik OZNA-e Vladimir Rolović (potonji jugoslovenski ambasador, koji je od ustaša ubijen u Švedskoj) i Brozov general Peko Dapčević“.
Nekoliko uglednih Srba je na stranicama crkvene štampe nekoliko decenija kasnije svedočilo o stradanju mitropolita Joanikija tako da je ostao spomen na stradanje ovog velikog Arhijereja Srbske Crkve.
Profesor Svetozar Dušanić je u kalendaru „Crkva“ za 1991. godinu objavio svoje svjedočanstvo o stradanju mitropolita Joanikija. je tada zapisao:
„Čim su srbski sveštenici i njihove porodice prebačeni 41. godine u Srbiju iz ustaškog logora u Capragu, oni su stigli u Aranđelovac. Tu im je mitropolit Josif doneo (u pratnji đakona Bože Tripkovića) novčanu pomoć u iznosu od 4.000 dinara (dve mesečne plate). Posle toga mlađi sveštenici su bili raspoređeni po parohijama kao kapelani, a stariji i oni koji su imali bliže srodnike u Srbiji, razišli su se po mestima koja su im odgovarala.
Moj otac, Steva Dušanić, sveštenik iz sela Pribinića pod Borja Planinom, u Bosni, pošto je bio u poodmaklim godinama, odbio je da ide na parohiju, pa je ostao u Aranđelovcu u toku celog rata, jer su mu dvojica sinova našli zaposlenje, kao manuelni radnici, u aranđelovačkom rudniku. On je i još nekolicina starijih sveštenika, koji su ostali u Aranđelovcu, dobili su stanove u aranđelovačkim praznim vilama. Mome ocu dodeljen je stan u vili „Maler“, koja se tako zvala po njenom bivšem vlasniku Jevrejinu Maleru.
Kada su partizani ušli u Aranđelovac (mislim da je to bilo 17. ili 18. septembra 1944. godine) oni su u vili „Maler“ smestili jedno odeljenje OZNA-e. U sobe na mansardi te vile oni su povremeno dovodili grupe od trideset do četrdeset, uglavnom mlađih ljudi, koje su noću likvidirali u potoku pod planinom Bukuljom. Ubijanje su vršili tupim predmetima ili revolverskim mecima u potiljak. Za te zatvorenike govorili su da su ustaše, što je bila obična laž, jer ne može se verovati da bi se dovodili zatvorenici iz Hrvatske da bi ih pobili u potoku pod aranđelovačkom Bukuljom. Posle likvidacije jedne grupe, stizao bi novi kontigent nesretnika.
Jednog prazničnog dana, bila je nedelja, kad se moj otac vraćao sa bogosluženja iz stare crkve pod Bukuljom, zatekao je u dvorištu vile „Maler“ grupu zatvorenika koji su bili „izvedeni na vazduh“. Iz te grupe mome ocu pristupio je jedan stariji čovjek sa belom šiljastom bradom, u građanskom odelu i rekao da je on Joanikije, mitropolit crnogorsko-primorski. Između ostalog, ispričao je mome ocu da je pri kraju rata krenuo sa narodom iz Crne Gore na Zapad, iz straha od komunističke osvete.
Kada su stigli u Austriju, sovjetska vojska je bila pred Bečom, izbeglicama iz Crne Gore je presekla odstupnicu, sve ih zarobila i predala Titovim partizanima. Posle toga, mitropolita Joanikija su odveli u Zagreb, tu mu oduzeli sve lične stvari, panagiju i vladičanski ornat. Tom prilikom mitropolit je rekao mom ocu da ga Đilas goni.(…)
Čim sam saznao od oca, kojeg sam povremeno obilazio, da je u istoj kući zatvoren mitropolit Joanikije, ja sam to preneo mitropolitu Josifu. Tom prilikom mitropolit Josif mi je rekao da je slična obaveštenja dobio i od jedne žene koja je videla mitropolita Joanikija kako sedi na teretnim konjskim kolima, kada su ga sprovodili iz Zemuna za Beograd. Mitropolit Josif je posle ovih obaveštenja o mitropolitu Joanikiju intervenisao kod Aleksandra Rankovića, ali mu je Ranković odgovorio da on ništa ne zna.
Mitropolit Josif je mitropolitu Joanikiju po meni poslao jedno malo kamalhard-ćebe. Ja sam to ćebe predao ocu, a on ga je doturio mitropolitu, posredništvom dvojice partizana u tom odeljenju OZNA-e. Oni su bili zarobljeni kao četnici i potom uvršteni u taj odred OZNA-e. Jedan je bio nastavnik, rodom iz Niša, a drugi Bosanac, mladić, berberin. Po njima je moj otac svakodnevno slao mitropolitu kozije mleko, jer zbog bolova u stomaku nije mogao da jede zatvorsku hranu.
Osim ćebeta, ja sam u dva maha od mitropolita Josifa dobio novac da ga odnesem mitropolitu Joanikiju. Oba puta po 2.000 dinara. Od tog novca jednom prilikom mitropolit Joanikije dade hiljadu dinara da mu se kupi voće. To saznaju starešine OZNA-e i postaviše mu pitanje: odakle mu novac? On im odgovori da je dobio od sveštenika Dušanića. Na saslušanju moj otac potvrdi, i na tome se svrši ta istraga, ali mitropolita Joanikija posle prebace sa mansarde vile „Maler“ u podrum vile „Savić“, vlasništvo bivšeg beogradskog trgovca.
Iz podruma vile „Savić“ jedne noći mitropolit Joanikije sproveden je u potok pod Bukuljom i tamo ubijen. Kad su ga vodili, na ulici se zatekla jedna žena i o tome je pričala.
Datum mitropolitove smrti nije mi poznat, mada pretpostavljam da o tome neko u Aranđelovcu zna.
Sve ovo saznah po očevu pričanju i zabeležih posle 45 godina“.
Drugo svjedočanstvo o mitropolitovom stradanju nalazimo u dokumentu-dopisu koji je Štab Prve Jugoslovenske Armije, Komanda pozadine, 21. juna 1945. godine uputio Crnogorskoj mitropoliji na Cetinju, a koji se nalazi u arhivu Mitropolije na Cetinju. U dokumentu (koga u faksimilu objavljujemo na kraju ovoga poglavlja, a koji je zaveden pod „SrpskiŠALJEMO VAM PANAGIJU I KRST, KOJI SU PRONAĐENI KOD RAZBOJNIKA BIVŠEG MITROPOLITA JOANIKIJA. SMRT FAŠIZMU SLOBODA NARODU!“.
Doktor Aleksandar Nedok je u istom broju „Svetigore“ objavio svoje svjedočanstvo o Mitropolitovom stradanju. On je zapisao sljedeće:
„U „Svetigori“ broj 3. i 4. koji su mi srećom došli u ruke, pročitao sam sa velikom pažnjom i uzbuđenjem dva članka koji se odnose na Velikomučenika vjere Hristove, blaženopočivšeg Mitropolita crnogorsko-primorskog Joanikija.
Moja osjećanja proističu iz dva uzroka: prvi, što sam ga lično poznavao, i drugi, što su mi poznati njegovi posljednji dani u Aranđelovcu.
Kao dječak, učenik prvog i drugog razreda Prve muške gimnazije u Beogradu, imao sam sreću da mi Nauku Hristovu predaje 1936. i 1937. godine onda prota Jovan Lipovac, jedan divni i bogougodni čovjek. Sa polovine školske godine otišao je za vladiku na Cetinje, ali je u dječačkim dušama ostavio za uvek nezaboravnu uspomenu.
Moj drugi susret sa njime, ne direktni, zbio se polovinom juna mjeseca 1945. godine u Aranđelovcu, gdje sam se kao vojnik nalazio po povratku sa fronta u Štabu Prve Armije.
Jednoga dana, u šetnji Aranđelovcem sa nekoliko svojih vršnjaka iz Beograda, dok smo pričali gdje je ko učio gimnaziju, jedan od njih (S. M., onda daktilograf u armijskoj OZNI), kad je čuo da sam đak Prve muške gimnazije, reče mi da se moj profesor Lipovac nalazi u zatvoru u Aranđelovcu. Upitao sam ga da li bih mogao da ga posjetim, na šta mi je odgovorio da je to zabranjeno i da je za mene bolje da to i ne spominjem. Na moje pitanje kako izgleda, rekao mi je da ga je vidjeo i da je užasnom stanju, zapušten, prljav, iscijepan, vašljiv i pun gnojavih rana. Poslije nekoliko dana, kada sam ga ponovo vidjeo, pitao sam ga za svoga profesora. S. M. mi je odgovorio da je mrtav, ali mi nije rekao na koji način, niti gdje je sahranjen.
Tako se završio moj drugi susret u životu sa blaženopočivšim mitropolitom Joanikijem, i evo, poslije skoro pedeset godina, živo se sjećam i dana i ambijenta kada sam čuo potresne vijesti.
Ovo smatrajte najvjerodostojnijim podacima, jer proističu iz neposrednog saznanja od čovjeka koji ga je lično vidjeo, a bio dovoljno iskren i sažaljiv da mi to ispriča, bez obzira koliko je to u ono stravično vrijeme, pogotovu za nas vojnike, bilo opasno prenositi.
Neka ovo bude moj mali prilog uspomeni moga dobroga profesora Joanikija (Jovana) Lipovca“.
U vaskršnjem broju „Svetigore“ iz 1992. godine prota Branko Marković, jedini živi sveštenik koga je mitropolit Joanikije rukopoložio, svjedočio je o mitropolitu Joanikiju. On je, između ostalog, zapisao sledeće: pravoslavni manastir cetinjski broj 42 od 30. juna – 1945. godine u Cetinju) kaže se:
Negdje 1951. ili 1952. godine ja sam zajedno sa ocem Milom Plamencem, tada parohom petrovačkim, pošao u manastir Praskvicu gdje smo bili gosti oca Borisa Kažanegre, čini mi se poslednjeg iz one velike plejade velikih crnogorskih kaluđera, dobrih duhovnika i boljih junaka. Tu smo našli jednog mladića, kojega sam ja znao još dok sam bio đak bogoslovije, koji je radio u Mitropoliji, gdje je obavljao dužnost, ne znam da li crkvenjaka, ili poslužitelja kod Mitropolita a čijeg se imena sada ne sjećam. Taj mladić je pošao sa Mitropolitom kada je on napustio Cetinje. On nam je tada ispričao vrlo tužnu priču o hapšenju Mitropolita. Po toj njegovoj priči, a pričao je vrlo uvjerljivo, on je zajedno sa grupom sveštenika uhvaćen kod Zidanog Mosta, sproveden u Zagreb i priveden kod Peka Dapčevića, čiji se štab nalazio u Zagrebu. Taj mladić je pratio Mitropolita i prisustvovao razgovoru.
Peko je upitao Mitropolita: „Jesi li ti Joanikije Lipovac?“
Na to mu je on odgovorio da je on Joanikije mitropolit crnogorsko primorski. Na to je Peko grubo, povišenim tonom uzvratio da on nema pravo da se tako predstavlja jer su na toj stolici uvek sjedeli veliki i zaslužni ljudi, a ne izdajnici kakav je on bio. Na takvu Pekovu izjavu Mitropolit je uzvratio da on, Peko, nema prava da tako sa njime postupa jer je on uspjeo da iz italijanskog logora u Albaniji oslobodi njegovu majku, i da je bio preduzeo sve da i njegovog oca Jovana Dapčevića (mislim da je Jovan Dapčević bio po činu đakon) oslobodi iz logora, ali ga je pretekla smrt. Na tu vladičinu priču Peko je rekao da je i to dokaz njegove službe okupatoru. Taj mladić je tada još ispričao kako je Peko naredio da vladici skinu insignije i da je vladika zamolio da se krst vrati proti Iliji Popoviću, parohu i arhijerejskom namjesniku cetinjskom jer je taj krst bio svojina prote Ilije. Tačno je da je taj krst preko Komande područja vraćen. (Tačnost ovoga navoda mogla bi se provjeriti kod porodice pokojnog prote).
Kada sam 1958. godine premješten sa parohije barske na parohiju orašačku kod Aranđelovca saznao sam od moga namjesnika, sada pok. Ljuba Radivojevića da je mitropolit Joanikije, zajedno sa posljednim predsjednikom vlade crnogorske, čijega se imena ne sjećam sada, doveden u Aranđelovac i zatvoren u vili koja se nalazi u neposrednoj blizini crkve bukovičke. Pričao mi je o. Ljuba da mu je jedan stari sveštenik koji je kao izbjeglica živjeo u Aranđelovcu svako jutro donosio kozjeg mlijeka. Tu je nesrećni mitropolit Joanikije u Bukulji ubijen. Prota Ljuba mi je još pričao da su neke drvosječe naišle na njegov grob koji je samo ovlaš bio zatrpan, pa su planinske bujice njegove kosti razrijele.
Ja sam službujući u Orašcu vrlo često, idući u Aranđelovac, popevši se na brdo Preseku, odakle se divno vidi Bukulja, svaki put se pomolio Bogu za dušu dobrog mitropolita Joanikija…“
Na osnovu ovih i mnogih drugih svjedočanstava pouzdano se zna da je mitropolit Joanikije ubijen polovinom 1945. godine na Bukulji. Nažalost, ne zna se tačno mjesto gdje su ubijeni mnogi Srbski Novomučenici, a sa njima i mitropolit Joanikije. Ova masovna srbska grobnica ni do danas nije obilježena, a vlasti se nijednom nijesu oglasile na pomenuta svjedočenja.
Ćerka traga za izgubljenim ocem!
U „Banatskom vesniku“, organu Eparhije banatske (br. 1/1990. godine, Vršac) objavljeno je pismo Marije Martinović-Lipovac iz Cetinja mitropolitu skopskom Josifu, koje prenosimo u cjelosti:
„Vaše Visokopreosveštenstvo!
Kao što Vam je poznato, moj otac Joanikije, mitropolit Crnogorsko-primorski napustio je Cetinje još u novembru 1944. godine. Od tog vremena pa sve do danas ne mogu ništa pozitivno da saznamo njemu, a još manje da sa njim stupim u vezu, te da mu nešto pošaljem. Razne verzije su se pronosile, ali jedino je bilo tačno to, da je on uhapšen od Narodnih vlasti, da se je neko vrijeme nalazio u Beogradu i najzad u Aranđelovcu. Saznala sam i to, da ste Vi intervenisali kod nadležnih, da mu se poboljša položaj, na čemu Vam se najtoplije zahvaljujem.
Kako za dalju njegovu sudbinu ne mogu da saznam, to uzimam slobodu da vas zamolim, da biste izvoljeli zainteresovati se šta je sa njim, gdje se nalazi i da li postoji mogućnost da dobijem vezu sa njim, te da me, putem Vama potčinjenih, obavijestite, da ne bih više patila i živjela u neizvjesnosti.
Smatram da Vas sa ovom mojom molbom neću dovesti u nezgodan položaj tim prije, što moj otac bez pretjerivanja nije baš onakav kakvim su ga vjerovatno i Vama pretstavili. Sav njegov grijeh sastoji se u nekoliko govora, kao i u nekoliko njegovih sastanaka, bilo sa Italijanskim bilo sa Njemačkim funkcionerima, koje ne bi trebalo shvatiti kao akt izdaje, već treba ući u suštinu stvari, te saznati što je on htio sa time, kao i rezultat tih sastanaka.
To bi uglavnom bio njegov izdajnički rad, a koliko je dobro stajao kod okupatora najbolji je dokaz to, što ni meni, kao njegovoj jedinici, nije mogao pomoći, te izdejstvovati da me ne otpuštaju iz službe, protjeruju i hapse. No, nije mi cilj da Vas uvjeravam o nedužnosti mog nesrećnog oca, već ono u kom smislu sam i napisala ovo pismo. U nadi da ću od Vašeg Visokopreosveštenstva biti obaviještena, u koliko Vam to bude moguće, poštuje Vas ljubeći svetu desnicu
Cetinje, 8. marta 1946. g.
Marija Martinović-Lipovac
Cetinje, Bajova 130
Ni Marija Martinović-Lipovac (1914-1990), ćerka mitropolita Joanikija, nije imala mira od komunista. Inače, bila je udata za uglednog gospodina i intelektualca Moša Martinovića iz Cetinja. Mariju su u proljeće 1945. godine, u poodmakloj trudnoći uhapsili i zatvorili u zloglasni cetinjski zatvor gdje su je tukli i mučili.
U istom broju „Banatskog vesnika“ objavljen je i sljedeći dokument:
„Na pitanje bokokotorskog namjesnika o nestanku Mitropolita Joanikija u ime Sinoda Crkvenom sudu na Cetinju, krajem 1946. godine, Mitropolit skopski Josif, odgovara sljedeće:
„U vezi akta toga Suda br. 1554 od 21/8.12.1946. a na pitanje Arhijerejskog namjesnika bokokotorskog izvještavate se da je NJ. Sv. patrijarh Srpski G. Gavrilo izjavio, da je saznavši za nestanak Mitropolita Joanikija iz Aranđelovca, gdje se nalazio u zatvoru a pod predpostavkom i u uvjerenju da je ubijen zaista mu održao pomen. Nikakvi drugi detalji o sudbini Mitropolita Joanikija nisu poznati ni NJ. Svetosti ni Sv. Arh. Sinodu“.
Ako su tebe Povratnice Italijani pjevali sa krsti tvoje majke niko ti od nas nije kriv,i nama je zao sto se tvoja majka kurvala da bi te podigla kao Italijanskog kopiljan,ali iz tebe ne govri duh Italijan nego duh primitivca kako se smao ovdje moze roditi,nijesi ti kopile sto neznas oca ,nego sto nemas duha i postovanja za mrtve i mucene ljude kakav je bio nas na parvdi Boga ubijen Mitropolit Joanikije Lipovac .