Dan rođenja Petra II Petrovića Njegoša je i Dan Matice srpske: Upriličene praznične besjede „Vladika Rade i mi“

Povodom dana rođenja Petra II Petrovića Njegoša, ujedno i Dana Matice srpske – Društva članova u Crnoj Gori, u novom Matičinom objektu u Nikšiću (Njegoševa 20, Robna kuća „Nikšićanka“), upriličene su praznične besjede „Vladika Rade i mi“ prof. dr Jelice Stojanović, prof. dr Draga Perovića i prof. dr Dušana Krcunovića, a program je vodila Marija Jelić.

Praznični program nastavljen je u Matičinoj Galeriji, izložbom „Portreti mitropolita crnogorsko-primorskih“ akademskog slikara Vesne Sušić, koju je otvorio prof. dr Savo Laušević.

Prof. dr Drago Perović je na početku svoje besjede pozdravio prisutne i poželio im dobrodošlicu u novi prostor Matice srpske – Društva članova u Crnoj Gori da bi nakon toga istakao sljedeće:

„Kad se sretnemo u ovoj svečanoj vladičanskoj noći, i kad sebi postavimo svoje najunutrašnjije pitanje Njegoš i mi, mi naspram sebe imamo hristodušnog Vladiku Rada i nas same, koji bismo rođenjem trebalo da budemo njegovi potomci. Zašto? Zato što nam je Petar Drugi već vjekovima a ne samo našim danima svakodnevna uzrečica, ali i preko toga, nekima, jašterica na jeziku. Ne mogu da se sjetim nikog od nas koji se nije pozivao na Njegovo misaono-djelatno opitovanje. Zašto? Jer ne znam nikoga ko je u svom pregnuću iziskivao veće napregnuće srpskog jezika, njegovo neraskidivo jedinstvo sa slovenskom jezičkom istorijom, i čežnju da svi moćni svjetski jezici prosnjlove na srpskom jeziku. U tom svejezičkom jedinstvu On se oslanjao na moć jezika, okusivši višestruko njegove granice, poznate Mu još od antičke Grčke.

Prof. Perović je pomenuo u djelatnost Matice srpske u „anjegoševskim vremenima“ u Crnoj Gori:

„Matica srpska – Društvo članova u Crnoj Gori u svom dosadašljem 14-godišnjem postojanju imala je bez-izborni zadatak da načini dvig i da u prethodnom anjegoševskom vremenu ne izda Vladiku Rada, da se podvizava i podvigom učini sve što je bilo u njenoj moći da srpski narod u Crnoj Gori od Tuđ(in)stva dođe do Mistva, da najtežim a ne najlakšim putem dođemo sami do sebe, jer bez tog puta nema nikog od nas. Vjerujem, da smo u tome uspjeli, da nijesmo izdali sami sebe, a onda ni Vladiku Rada, ni Hrista, koliko je to bilo do nas. To najbolje svjedoče ove naše nove, njegoševski, sažeto, oljuđene i ohristovljene, prostorije.“

Prof. dr Jelica Stojanović je pozdravila prisutne i u ime Matice srpske – Društva članova u Crnoj Gori se zahvalila na pomoć Republici Srbiji i istakla da Matičin prostor u Nikšiću predstavlja „novi, veliki i savremeni centar srpske kulture i nauke u Crnoj Gori“.

Govorivši o lingvokulturološkom aspektu leksičkih jedinica Kosovo, Crna Gora i Srb(ija) u Gorskom Vijencu, prof. Stojanović je kazala:

„Ono što povezuje leksičke jedinice Kosovo, Crna Gora i Srb(ija), i šireg konteksta (kada se pokaže da je značajno), jeste: (na)rod (istog, zajedničkog roda; što je izraženo kroz derivaciono gnijezdo srb-, koje značenjski objedinjuje ove tri leksičke jedinice) – u Gorskom vijencu ’osećanje srpskog zajedništva vrlo je snažno izraženo’, a najsuštinskije ga u Gorskom vijencu odslikava sintagma ’Srpstvo svekoliko’; kosovski zavjet (kao arhetip, mitologema, ’žiža srpstva’, zavjet je iskazan kroz stradanje i spasenje – što možemo predstaviti leksičkim spojevima vezanim za Kosovo: ’grdno sudilište’ i ’izgubljena sreća’, na jednoj, i ’uskrsnuti s kosovske grobnice’ na drugoj strani); odnos ’mi’ (srpski [na]rod) – ’oni’ (gdje pod ’oni’ možemo podvesti značenje ’neprijatelj’, tj. onaj koji ugrožava slobodu, a ’mi’ označava zajedništvo u borbi sa istim neprijateljem, odnosno borbu za slobodu – očuvanje slobode, i oslobođenje, opravdanje kosovskog krvoprolića, vraćanje ’izgubljene sreće’ srpskog roda na Kosovu, što je imperativ ’Neka bude borba neprestana, / neka bude što biti ne može’ – do oslobođenja srpstva, koje je kruna, ’vijenac’ kosovskog zavjeta)“.

Prof. dr Dušan Krcunović se osvrnuo na Luču Mikrokozma ističući da „Njegoševa Luča mikrokozma pripada dugoj tradiciji tzv. „šestodnevske knji­ževnosti“ koja obuhvata svetootačke rasprave, propo­vijedi, komentare, alegorijska tumačenja i spjevove čija je tema priča o stvaranju svijeta iz knjige Pos­t­anja“.

„Luča mikrokozma – koja je nastala tokom Velikog vaskršnjeg posta 1845. go­dine – poslednje je veliko evropsko djelo iz tradicije šestodnevske knji­ževnosti. Tajnu stvaranja svijeta i čovjekovog bivstvovanja u svijetu, kao i tajnu svjetsko-istorijskih zbivanja koja određuje stalna borba između dobra i zla, pravde i nepravde, autor poslednjeg velikog evropskog šestodneva tumači iz perspektive predkosmičke drame. Svijet je stvoren i čovjek je u njega bačen da bi se zaustavilo padanje pračovjeka Adama u adsko prokletstvo, zbog trodnevne alijanse sa Satanom koji se nadigao da ’zavlada nebom’ i „višnjega tvorca liši trona“, kazao je prof. Krcunović

Otvarajući izložbu „Portreti mitropolita crnogorsko-primorskih“ prof. dr Savo Laučević je govorio o estetskim i hrišćanskim komponentama „portretima pravoslavnih episkopa“, kao i o istorijskom značaju Mitropolije crnogorsko-primorske u istorijskom biću srpskoga naroda Crne Gore.

Postavka izložbe biće u Galeriji Matice srpske – Društva članova u Crnoj Gori narednih 15 dana, tako da pozivamo sve zainteresovane da nas posjete.

Izvor: Matica srpska