Da ti je prosto Ranko Jovoviću

Piše: Bećir Vuković

Brana Petrović, Aca Sekulić, Ranko Jovović, Mišo Tripković, Milan Nenadić, Jakov Grobarov…

Od ove opasne manjine – ostao je samo Milan Nenadić – Gavrilo Princip srpske poezije.

Branina šifra bijaše – moć govora, Acina formula – jedno zrno časti, Rankova – nema više gospode, Mišova – potom otići, a Milanova – pucanj lirskog pesnika Principa. Na kraju, Ranko ih je uramio u – opasnu manju.

Kraljevstvo boemije, dakle pobune, bijaše akcenat njihove poezije, bezbožna ljubav prema slobodi, modernost kao zastava poezije, razaranje lažnog morala, koji se, otprilike, najteže utire, i vazda se uspinje uz Utrilove stepenice prema Monmartru, ili Lovćenu, ili Kosovu, svejedno.

Ono što usta naviknu da kažu – srce navikne da vjeruje. Jovović je srcem pripadao toj pobunjeničkoj pesničkoj družini koja se – psom zaklinjala.

To je ta opasna manjina, koju nalazimo i u zadnjoj Rankovoj knjizi, koja je došla na svijet tri dana prije nego što minu svijetom.

Potonji boemi: Brana, Aca, Ranko, Milan, Mišo, Jaša, bilo je stanje duha, traženje slobode u svakoj pori kore i kože – grana tijela i kupole duše, van socioloških normi, napuštajući čak i porodične poslove.

Nije boemija samo kafana i alkoholi. Boemija je veliko provjetravanje podruma i suterena društva, provjetravanje ulice, i škole, i kidanje lanaca provincije.

U Crnoj Gori, niko kao Jovović nije provjetavao i lobanje.

Jovović je satirao taj šablon, taj šljam, šokirao monstruma – ideologa. Srpski Bodler – Dis, prvi je počeo šibati monstruma – mejnstruma.

Jedino su pesnici boemi nosili otadžbinu na đonovima cipela ne znajući na kojoj se geografskoj širini nalaze. Ako prežive, vraćaju se sa belim prstima i dugačkim šalovima.

Onog dana, u Kosiću, na odru, vidio sam da Ranku fali onaj plavi široki šal.

Nema više gospode, nema više boemije, nema više Skadarske ulice i Skadarlije, Kapora, da se potpisuje dimom iz cigarete, nebo je premrežila paučina stihoklepstva, nema više pesnika nomada, usamljenika, samaca, stranaca, plemića samoće, nema više kosa iz Kosića, ptica selica, i crtača, nema više Jovovića, i Toškovića.

Mišove „Posede“ pohodio je i mladi Jovović. Sada će i živeti na tom Posedu.

Sioran je imao nihilistički zalizak. Ranku je od rođenja, sasred čela, vijugao sijedi pramen kose.

Nema više mladića u belim mantilima sa velikim džepovima. U jednom džepu boca, u drugom knjiga poezije. Nema više onih, koji, kad na sebe pomisle – krišim se prekrste. Nema Potukača koji se mole.

I pesnik je od gline i vodom umešen, duh koji luta i obesno greši, i tovari sebi na leđa građu grehova, i gomila strahove. I, prozvan od pravednog suda, Jovović se vraća u naivnost epskog, da se pomiješati sa opštom krivicom.

I, stupio je u odaje gdje će molitveno kazivati sve o čemu je još sanjao. I, sve će napisati pred Tobom, Gospode. I, olovku će slomiti.

Pesnik ima više od svih drugih ljudi ono divno preimućstvo, pokret i gest, nešto opojno, aristokratsko. To oporo, poovsko, gordo, gavranovsko, mirisno, muzikalno, refleksno, vokativno, imao je Ranko, do poslednjeg stiha.

Svakom rođenom pesniku na čelu piše naslov – nema sreće.

Da nije bilo stihova četničkih sinova, na zastavi srpske rodine umesto krune, zjapila bi rupa. Umesto – u krila bijelog orla – vjetar bi svirao kroz rupu. Bila bi to zastava – šuplje rodine.

„Nijedna trobojka što se vije, naša nije“, davno je zavapio pesnik pesnika Crnjanski. Ovaj stih i danas grmi u opštoj srpskoj drami na brdovitom Balkanu.

Bilo je doba kad su se Srbima kazivali samo pesnici – četnički sinovi: ja sam Matija Vukov, a ja sam Ranko Milošev. To što smo krili – čiji smo – i ćorava kokoš vidi dokle nas je doćeralo. Do zida, da branimo – naše svetinje.

Ali, kao da još nemaju snage ni pesnici ni monasi da umesto naše, napišu – srpske. Ako branimo Njegoša pjesnika i monaha, ako branimo srpski jezik, branimo i srpske svetinje.

Da svetsku revoluciju Moderne nije potpisao Bodler, ne bi ni noćas pričali o Ranku, već bi guslali od Kulina bana do naših dana.

Slava Tebi, i hvala, srpski pesniče Ranko Jovoviću.